Ιανουάριος 2021
Συνέντευξη στη Σοφία Καλμανίδου STORIESONAIR, Σάββατο 2 Ιανουαρίου 2021
-Καλώς ορίσατε στις ιστορίες στον αέρα! Καλώς ορίσατε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πτολεμαΐδας. Είναι μεγάλη η χαρά και η τιμή να σας έχουμε σήμερα μαζί μας! Η προσπάθειά μας να συγκεντρώσουμε ένα αναλόγιο ιστοριών και παραμυθιών με κέντρο την ευχή θα ήταν αδόκιμη αν δεν την αγκαλιάζατε και δεν της δίνατε υπόσταση με την παρουσία σας. Σας είμαστε βαθειά ευγνώμονες…
-Καλώς ανταμωθήκαμε, διαδικτυακά!
-Ας ξεκινήσουμε την συζήτησή μας από τον πυρήνα όλου αυτού του εγχειρήματος. Από την ευχή όπως την συναντάμε στην λαϊκή παράδοση και τα παραμύθια. Τι ακριβώς εκφράζει η ευχή, τι δύναμη κρύβει και τι μπορεί να μας αποκαλύπτει για τον άνθρωπο και τον κόσμο του;
-Ως έκφραση του λαϊκού ανθρώπου μαζί με τις κατάρες-αρνητική όψη της ευχής- οι ευχές μοιάζουν με μικρές επωδές (ξόρκια) και γίνονται στοιχεία-φράσεις μέσα από τα οποία αποκαλύπτεται η σκέψη του κάθε λαού, οι αντιλήψεις και οι κοινωνικές συνθήκες ζωής του, που ασκούν επιρροή και διαμορφώνουν τον ψυχολογικό και συναισθηματικό του κόσμο. Χρησιμοποιούνται σε στιγμές ψυχολογικών φορτίσεων, εξάψεων και συγκινήσεων και η λογική της έκφρασής τους επιθυμεί να ζητήσει την πραγμάτωση ή εκπλήρωση μιας θετικής ή αρνητικής ενέργειας μέσα από το μαγικό λόγο, αφού το ίδιο το πρόσωπο αδυνατεί από μόνο του να πράξει την επιθυμούμενη μεταβίβαση. Η παρουσία των ευχών είναι διαχρονική και σύμφυτη με την ανθρώπινη ζωή από την αρχαιότητα και καθορίζονται από το χρόνο, τη στιγμή του βίου, τη συγκυρία, τη διάθεση και τη συνθήκη μέσα στην οποία εκδηλώνονται. Εκφράζουν τόσο την καθημερινότητα, τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες που αυτή παρουσιάζει, όσο επίσης τις ξεχωριστές στιγμές που παίρνουν έναν πιο επίσημο και γιορταστικό χαρακτήρα στην ατομική ή συλλογική ζωή του ανθρώπου.
-Επιλέξατε κύριε Προύσαλη μία ιστορία από το Ινδικό έπος Μαχαμπαράτα. Με ποια κριτήρια κάνατε αυτή την επιλογή;
-Η επιλογή της συγκεκριμένης ιστορίας έχει καθαρά συμβολικό χαρακτήρα. Ουσιαστικά θέλει να μεταφέρει το μήνυμα της δύναμης της αγάπης, αλλά κυρίως τη δύναμη της ζωής που επιθυμεί να στεριώσει νικώντας τον Θάνατο. Το έμπα του καινούργιου χρόνου που αριθμολογικά προσδιορίζεται ως 2021, η συγκεκριμένη ιστορία φέρνει στις παρούσες συνθήκες της πανδημίας την ευχή, να νικήσει η δύναμη της ζωής-με την επιμονή και τη δύναμη που οφείλει να επιδείξει ο άνθρωπος: Τη συνειδητή του στάση απέναντι στην απειλή που σκορπά κυριολεκτικά αλλά και μεταφορικά το θάνατο σε ένα πλήθος μορφών της ζωής του,ψυχικά, συναισθηματικά, κοινωνικά, επικοινωνιακά, παραγωγικά, οικονομικά. Ένας παραμυθάς είναι ένας κοινωνικός συνομιλητής και οφείλει να τοποθετείται για όσα συμβαίνουν στο σήμερα, βγαίνο-ντας στο κέντρο του λόγου και μιλώντας μέσα από ιστορίες που διαλέγει.
-Θα θέλαμε να κάνουμε μια μικρή αναδρομή στην πλούσια αφηγηματική σας πορεία και να σας ρωτήσουμε πότε ξεκινήσατε να λέτε παραμύθια;
-Ξεκίνησα την αφήγηση συγκροτημένα και με επαγγελματικές βλέψεις το 2003, μετά από ένα σεμινάριο στην Αθήνα. Πριν από τότε έλεγα μέσα στην τάξη ιστορίες ως δάσκαλος με διάφορες αφορμές που συνδέονταν με τα μαθήματα και τις διδακτικές ανάγκες κάθε φορά, αλλά σίγουρα όχι με το βάθος και τη συνείδηση που απέκτησα αργότερα. Κυρίως μέσα από την ανάγκη να βρω ένα εκπαιδευτικό εργαλείο. Δεκα-οκτώ χρόνια μετά, έχω μεταπτυχιακό δίπλωμα στη Λαογραφία με θέμα την αφήγηση και είμαι Υπ. Δρ Λαογραφίας του ΠΤΔΕ ΕΚΠΑ με θέμα την αναζήτηση της ταυτότητας του αφηγητή, από τους παραδοσιακούς λαϊκούς στους σύγχρονους αφηγητές. Μιλώ επιστημονικά σε συνέδρια έχω κυκλοφορήσει, δεκαοκτώ συνολικά βιβλία με παραμυθολογικό περιεχόμενο, με πιο πρόσφατο τη συλλογή «Παραμύθια λαϊκά για να σώσουμε το Μεγάλο μας Σπίτι: Ιστορίες οικολογικής ευαισθητοποίησης», θύμα της καραντίνας, αφού απόμεινε αιχμάλωτο εντός βιβλιοδετείου: Αυτό δεν μπορεί να κυκλοφορήσει κι εμείς δεν μπορούμε να το χαρούμε. Από τη Δευτέρα 4 Ιανουαρίου στον ιστότοπο των εκδόσεων www.evmarosbooks.gr και στο βιβλιοπωλεία όποτε αυτά ανοίξουν.
-Ποια ήταν μέχρι τότε η σχέση σας με τα παραμύθια;
-Ήταν ακούσματα οικογενειακά, ιστορίες του Αισώπου από τον πατέρα μου, μια θεία παραμυθού στο χωριό και αφηγήσεις κάτω από την κληματαριά τα καλοκαίρια και διαβάσματα ως παιδί και ενήλικος. Πήρα ως δώρο την πρώτη μου συλλογή με τέτοιες ιστορίες το 1973. Ήμουν οκτώ ετών. Λεγόταν «Ιστορίες σαν παραμύθια» της Φανής Παπαλουκά από τις εκδόσεις ΑΣΤΕΡΟΣ, κυκλοφορεί ακόμα.
-Τι σημαίνει παραμύθι για τον Δημήτρη Προύσαλη και τι αφήγηση;
-Σημαίνει καράβι και ταξίδι μαζί, μια ματιά στο άθωρο που νίκησε το χρόνο και ξεπέρασε τα στενά όρια τοπογεωγραφικών συντεταγμένων κουβαλώντας σοφία και δύναμη. Ένας χάρτης πορείας πάνω στα μονοπάτια της ανθρώπινης εμπειρίας που σου θυμίζει τι όμορφο είναι να είσαι άνθρωπος αλλά και πόσο δύσκολο είναι να κρατήσεις την ανθρωπιά σου.
-Αν μπορούσατε να ξεχωρίσετε μια εμπειρία αφήγησης από τις τόσες που έχετε στο ενεργητικό σας, ποια θα ήταν αυτή;
-Το 2007 είμαι καλεσμένος σε ένα νηπιαγωγείο στα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας. Κάθομαι στο μαξιλαράκι μου ανάμεσα στα πιτσιρίκια κι ένας μικρός με ρωτά: «Πού είναι το βιβλίο σου; Η κυρία μας μάς διαβάζει από βιβλίο». Εγώ του απαντώ: «Εγώ θα σας τα πω με το στόμα, απέξω». Γυρίζει λοιπόν και λέει στα άλλα παιδιά: «Χα, χα! Αυτός είναι μεγάλος και δεν ξέρει να διαβάζει!»
-Είσαστε εμπνευστής της μεγάλου Φεστιβάλ Αφήγησης «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη». Μιλήστε μας για όλα αυτά τα θαυμαστά που συμβαίνουν στο Πήλιο κάθε Αύγουστο.
-Πριν από δέκα χρόνια, το 2011, συναντηθήκαμε δυο φορείς από το χωριό μου στο Πήλιο, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίου Γεωργίου Νηλείας «Ο Κένταυρος» και η Πήλιον Όρος, και η αγάπη για τον τόπο μου ανταμώθηκε με την αγάπη μου για τις προφορικές ιστορίες. Το δοκιμαστικό τριήμερο έγινε 7ήμερο και εσχάτως 9ήμερο, όπου συναντιούνται οι ιστορίες από τις προφορικές παραδόσεις του κόσμου, μύθοι, θρύλοι, έπη, παραμύθια, συναξάρια, παραδόσεις. Τα παραμύθια απαντούν τη μουσική, γίνονται παράλληλες εκδηλώσεις με εκθέσεις καλλιτεχνών-δημιουργών, προβολές ταινιών, εργαστήρια, επιστημονικές εισηγήσεις, διαδρομές με το τραίνο, και δημιουργούν όμορφες εμπειρίες ζωής αφού συνδυάζονται με ατμοσφαιρικές γωνιές του χωριού. Γεφύρια, ξωκλήσια, βρύσες, καφενεία, μουσεία, οι σταθμοί του τοπικού Μουντζούρη, περιβόλια, και αυλές σπιτιών, ανοίγουν την αγκαλιά τους για να υποδεχτούν τους φίλους των λαϊκών παραμυθιών και της αφήγησής τους με δωρεάν είσοδο. Ήδη δρομολογούμε το 11ο την περίοδο 1-8 Αυγούστου 2021
-Μας έχετε προσφέρει πολλές κι αξιόλογες συλλογές παραμυθιών αλλά θα ήθελα να σταθώ στη συλλογή με τίτλο: «Παραμύθια λαϊκά ενάντια σε δύσκολους καιρούς». Οι περίπου σαράντα ιστορίες τους προέρχονται από την προφορική παράδοση των λαών του κόσμου και κατηγοριοποιήθηκαν σε τρία κεφάλαια: «Παραμύθια για να συλλογάσαι», «Παραμύθια για να ελπίζεις» και «Παραμύθια για να πράττεις». Ποια δύναμη θελήσατε να ενεργοποιήσετε μέσα από την επίκαιρη αυτή συλλογή;
-Θέλησα να ενεργοποιήσω τη δυναμική του ανθρώπινου λόγου που κουβαλά τη συλλογική εμπειρία του κόσμου μέσα από υποθέσεις φανταστικών προσομοιώσεων, αυτές που μέσα από ψέματα μεγάλα αντανακλούν όμως πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις και συμπεριφορές στην κατεύθυνση μιας πορείας προς το φως. Όπου υπάρχει άνθρωπος υπάρχουν προβλήματα, αλλά λέει ένα παραμύθι τσιγγάνικο πως ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο την υπομονή… Να συλλογάσαι, να ελπίζεις, να πράττεις είναι μια ικανή και αναγκαία μαγιά, ένα χαρμάνι σοφίας, για να αντιμετωπίζεις το παρόν και το μέλλον με αισιοδοξία κάτω από την σκέψη πως όλα είναι παροδικά αλλά αφήνουν πολύτιμα κατασταλάγματα για αναστοχασμό.
Θα κλείσουμε την ενδιαφέρουσα κουβέντα μας με μία ευχή. Ποια είναι η ευχή του Δημήτρη Προύσαλη για την καινούργια χρονιά;
-Το χωραφάκι του νέου χρόνου το άσπαρτο να φέρει πλούσιες και ουσιαστικές συγκομιδές για όλου του κόσμου τις σπορές. Ότι σπείρει ο καθένας, θα θερίσει. Αν δεν θυμάται προς τα πού θέλει να πάει ας μην ξεχάσει από πού έρχεται και τότε σίγουρα το δρόμο του θα τον ξαναβρεί…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου