200 χρόνια, ένα δημοσίευμα-δύο βιβλία: Εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (Βόλος)

Με μεγάλη χαρά πληροφορηθήκαμε για τη δημοσίευση στη στήλη ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ της Κυριακάτικης έκδοσης (30 Ιανουαρίου 2022)-της Εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ του Βόλου, που αναφερόταν στις δύο πρόσφατες εκδόσεις του γράφοντα, εστιασμένες στον κόσμο του 1821, οι οπoίες είδαν το φως της κυκλοφορίας το 2021, στα πλαίσια των αφιερωματικών δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών για τα 200 χρόνια από την Επανεκκίνηση του Ελληνισμού.

Φωτό από το δημοσίευμα της εφημέρίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Το κείμενο της δημοσίευσης:

«Τα νέα πονήματα του Δημήτρη Β. Προύσαλη»

Α. 1821 από το καριοφίλι στην πένα

Β. Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ του Βολου «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» Της Κυριακής

Φύλλο 366, Κυριακή 30 Ιανουαρίου 2022

Στήλη: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ σελ. 39

Του Β.Δ. Αναγνωστόπουλου

Ομότιμου Καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Το επετειακό έτος για την Επανάσταση του ΄21 έδωσε τη χρυσή ευκαιρία σε ερευνητές και συγγραφείς, όπως και στους εκδοτικούς οίκους να εκδώσουν, με πολλή φιλοδοξία,  βιβλία πολλά και πολύτιμα για την ιστορία μας. Αξιοπρόσεχτα σε πολλές περιπτώσεις και για την αισθητική τους. Ο αναγνώστης και καθένας που αγαπάει το βιβλίο έχει πολλούς λόγους να αισθάνεται περήφανος και μεγάλη ικανοποίηση  γιατί έχει στη διάθεσή του  πλούσια βιβλιογραφία σχετικά με το ιστορικό παρελθόν.

 Δύο βιβλία που θα χαρεί ιδιαίτερα για την πρωτοτυπία τους είναι αυτά που παρουσιάζουμε εν συνεχεία. Συνδέονται, ως προς τη βασική σύλληψη και εκτέλεσή τους, με περιεχόμενο ιστορίες και αφηγήσεις για τους ήρωες και την ηρωική εποχή. Ανήκουν στον ίδιο συγγραφέα, τον Δημήτρη Β. Προύσαλη, εκπαιδευτικό, ερευνητή της λαϊκής παραμυθολογίας (ελληνικής και παγκόσμιας), με δημιουργικό και πλούσιο φιλολογικό πνεύμα. Έχει εκδώσει 19 βιβλία, τα 17 με παραμυθολογικό περιεχόμενο. Εδώ και μια 10ετία (από το 2011) εμπνευστής και διευθυντής του Φεστιβάλ Αφήγησης Πηλίου « Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη», του Φεστιβάλ Αφήγησης «Αθήνα…μια πόλη παραμύθια» από το 2014 κ.ά, με σπουδαία προσφορά στο κεφάλαιο της προφορικής αφήγησης, το παραμύθι, τους αφηγητές κ.ά.

Α. Το βιβλίο «1821  από  το καριοφίλι στην πένα» με επιστημονική και φιλολογική επιμέλεια, εισαγωγή και σημειώσεις του Δημήτρη Β. Προύσαλη (εκδ. ΛΟΓΟ-ΤΥΠΟ, 2021, σ. 397) είναι μια επιλεγμένη συναγωγή ιστοριών μιας ηρωικής εποχής, έτσι όπως αποτυπώνεται στο ιστορικο-λογοτεχνικό έργο του Γιάννη Βλαχογιάννη (1867-1945). Του ανθρώπου, που διέσωσε (και περιέσωσε) έναν εθνικό πλούτο από χειρόγραφα, έγγραφα, ημερολόγια,  επιστολές και άλλο ιστορικό και αρχειακό υλικό των αγωνιστών του ΄21. Συλλέκτης, ιστοριοδίφης, επίμονος ερευνητής, δημοτικιστής, εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος ο Γιάννης Βλαχογιάννης, γεννημένος στην Ναύπακτο από γενιά σουλιώτικη και ρουμελιώτικη αφιέρωσε τη ζωή του στην περισυλλογή, ταξινόμηση και μελέτη των τεκμηρίων της Επανάστασης. Ανάμεσα στα άλλα ανακάλυψε, μελέτησε και εξέδωσε τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη,  ίδρυσε τα Γενικά Αρχεία του Κράτους  κ.ά.

Το βιβλίο περιέχει 73 ιστορίες κατανεμημένες στις εξής ενότητες: Ι. ΠΡΙΝ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΞΕΣΗΚΩΜΟ 26 ιστορίες ( Α. Ο Κόσμος των Κλεφτών και Αρματολών 17, Β. Το Σούλι κι οι Σουλιώτες 9), ΙΙ. ΣΤΟ ΚΑΜΙΝΙ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ 27 ιστορίες (Α. Παραμονές του 1821, 5, Β. Στη διάρκεια της επανάστασης 11, Γ. Στην πολιορκία του Μεσολογγίου 11), ΙΙΙ. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ:ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΗΧΟΙ  20 ιστορίες (Α. Στα χρόνια του Καποδίστρια και του Όθωνα 6, Β. Παλιοί αγωνιστές, μνήμες, γεγονότα και νέες στάσεις 14). Ακολουθούν Σημειώσεις, Λογοτεχνικές φράσεις, λέξεις και προτάσεις, Εργογραφία Γιάννη Βλαχογιάννη και, τέλος, Βιβλιογραφία  έκδοσης.

Τα κείμενα, ανισομερή ανάλογα με το θέμα τους, αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα ντυμένα σε λογοτεχνική γλώσσα, με υφέρπουσα διδαχή εξού και «ηθοπλαστικά» διηγήματα, με χαρακτηριστικό την αφηγηματική προφορικότητα και την ηθογραφία. Ο Παπαντωνίου τα ονόμαζε πεζοτράγουδα, για τον ποιητικό ρυθμό της αφήγησής τους. Ένα δείγμα: ΤΑ ΠΑΛΗΚΑΡΙΑ ΤΑ ΚΑΛΑ, σελ.118: - Γιωργάκη, σύντροφε πικρέ, με τα γραμμένα φρύδια! Που σ΄ είχαμε κορώνα μας κι εικόνα στο κεφάλι…Κι είχαν κρυφή τα χείλη μας ελπίδα να σε πούνε, και να σ΄ ακούσουν τα βουνά στους μαύρους Κλέφτες πρώτον…Κι ήσουν γερός στα σίδερα, Γιωργάκη παινεμένε…Τώρα πως μάς κατάντησες, σα χήρες να σε κλαίμε;…

Αξίζει όμως να επισημάνουμε την καθαρή, λεπτομερή και εξαιρετική επιμέλεια που συνοδεύει τις ιστορίες. Είναι η Εισαγωγή (σ.11-37), εμπνευσμένη, φιλολογική και λογοτεχνική (θα έλεγα), οι υποσελίδιες γλωσσικές ερμηνείες, οι Σημειώσεις (σ.351-386) για κάθε ιστορία με τεκμηρίωση βιβλιογραφική και εννοιολογική, πράγμα που το συνηθίζει ο Προύσαλης με επιτυχία και στις παραμυθολογικές εκδόσεις του.

Β. Το δεύτερο βιβλίο που παρουσιάζουμε,  «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος», (εκδόσεις ΑΡΜΟΣ, 2021, σελ.232) έχει περιεχόμενο επίσης ιστορίες και αφηγήσεις, αλλά με επικέντρωση στο θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων το 1821. Και σ΄ αυτό ο Προύσαλης πρωτοτυπεί, αφού βρίσκει τρόπο να μάς μιλήσει για τους ήρωες και τα γεγονότα του ΄21 μέσα από την ανίχνευση του θρησκευτικού συναισθήματος και της θρησκευτικής παράδοσης των Ελλήνων. Όπως επισημαίνει στον Πρόλογο  ο έγκριτος φιλόλογος Χρίστος Ρώμας η πίστη των Ελλήνων «αποτελούσε τον πρώτο λόγο-ισότιμο, ισοδύναμο και ισάξιο με τον δεύτερο-της μεγάλης εξέγερσης, όταν οι επαναστάτες   διακήρυτταν ότι αγωνίζονται «Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» (σ.22).

Μετά την Εισαγωγή ακολουθούν εννιά κεφάλαια με ενενήντα έξι ιστορίες και  αφηγήσεις για το Μεγάλο Ξεσηκωμό, τη σημαία του Σταυρού και τη χάρη του Αγιασμού, για παπάδες και δεσποτάδες, πολεμιστάδες της πίστης, για τάματα και προσευχές, για θαύματα του Αγώνα, για γιορτές μέσα στην Επανάσταση κ.λπ. Η αξιοπιστία των κειμένων ενισχύεται από την βιβλιογραφική τεκμηρίωση και το σχολιασμό κάθε ιστορίας, ώστε να αναδύεται το λαϊκό θρησκευτικό συναίσθημα των αγωνιστών, που τους ενέπνεε και έδινε δύναμη στον αγώνα τους.

Ένα δείγμα, σελ.160. Η πίστη του βοσκού [ …Άγγλος περιηγητής συναντά έναν βοσκό καθισμένο στο πεζούλι μιας μικρής  εκκλησιάς και τον ρωτάει « τι πιστεύεις;»…]: Ο βοσκός τον κοιτάζει μέσα στα μάτια, σηκώνει τη μαγκούρα του, χτυπάει με αυτή τον τοίχο του ξωκλησιού και του απαντάει: «Ό,τι πιστεύει ετούτη δω…» Ο περιηγητής τότε, τον  ρωτά ξανά με απορία: «Και τι πιστεύει ετούτη;» Ο βοσκός στο πεζούλι του αποκρίνεται: «Ό,τι πιστεύω εγώ…!».

Και τα δύο βιβλία, «1821 από το καριοφίλι στην πένα» και «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος», είναι εξαιρετικά τόσο για το περιεχόμενό τους όσο και για  την επιμελημένη έκδοση. Κάθε αναγνώστης, πιστεύω, θα τα απολαύσει με το νου και την  καρδιά του.

Κάτω Λεχώνια, 20/1/22

Β.Δ.Αναγνωστόπουλος, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Με την υποστήριξη της

 

Λέσχη Αφήγησης Αθήνας: 1η Συνάντηση για το 2022 στο ΖΟΟΜ

Η Λέσχη Αφήγησης Αθήνας "Μοιράσου κι εσύ μιαν ιστορία" διοργανώνει την καθιερωμένη μηνιαία της συνάντηση υποδεχόμενη το 2022 με τους φίλους της προφορικής αφήγησης την

Τετάρτη 26 Ιανουαρίου 2022

στις ώρες 19.00-21.00

από τη φιλόξενη γωνία των διαδικτυακών συναντήσεων του ΖΟΟΜ

σε συνεργασία με το Βιβλιοπωλέιο-Cafe FREE THINKING ZONE

με στοιχεία σύνδεσης τα παρακάτω:

(ΜΕ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ)

Join Zoom Meeting

https://us02web.zoom.us/j/85202669025?pwd=RXhtLzhvbytQek5MV3NQZEF3dXN0dz09

                                                                       Meeting ID: 852 0266 9025

Passcode: ag953w

Η εξέλιξη της πανδημικής κρίσης με την μετάλλαξη Όμικρον, η οποία παρουσιάζει μια ιδιαίτερη μεταδοτική ικανότητα, διαμορφώνοντας νέες συνθήκες στα ζωντανά ανταμώματα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, υποχρεώνει τους διοργανωτές να ακολουθήσουν εναλλακτικά την πρακτική των διαδικτυακών συναντήσεων προκειμένου να μην τεθεί σε κίνδυνο το αγαθό της υγείας, μια πορεία που διανύθηκε εξάλλου από τον Μάρτιο του 2021 έως και τον Ιούνιο του 2021, προσθέτοντας την εμπειρία του πρόσφατου Δεκεμβρίου στο κλείσιμο του προηγούμενου έτους με την αποχαιρετιστήρια συνάντηση.

Αν και τίποτε δεν μπορεί να έχει την οικειότητα και αμεσότητα των ζωντανών συναντήσεων, στοιχείο εξάλλου αναγνωρισμένο και αναπόσπαστο των προφορικών αφηγήσεων, ωστόσο οι αντικειμενικοί κοινωνικοί όροι υπαγορεύουν την αναγκαστική προσωρινότητα των διαδικτυακών ανταμωμάτων,  μέχρι να κριθεί πως οι καταστάσεις έχουν τροποποιηθεί προς το θετικότερο για τις τέχνες του λόγου, και τις παρασταστικές τους προσεγγίσεις

Η λειτουργία της Λέσχης Αφήγησης Αθήνας είναι μια πρωτοβουλία της

 "Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη" για τη δημιουργία ενός σταθερού (κυμαινόμενου  στη μορφή λόγω Covid 19) περιοδικού βήματος αφήγησης που απευθύνεται και παραχωρείται στη λογική της υποστήριξης, σε όλους και όλες τους ενδιαφερόμενους και ενδιαφερόμενες, οι οποίοι επιθυμούν να μοιραστούν προφορικά μια ιστορία από το χώρο των προφορικών παραδόσεων από τους λαούς του κόσμου. Το βήμα τούτο παραχωρείται σε οποιονδήποτε θελήσει να σταθεί στο κέντρο του λόγου, υπό οποιαδήποτε ιδιότητα κι αν κομίζει (επαγγελματίας αφηγητής, ερασιτέχνης, εκκολαπτόμενος, μαθητευόμενος εργαστηρίου ή σεμιναριακού κύκλου, αυτοδίδακτος ή όποιαδήποτε άλλη ιδιότητα). Οι συναντήσεις γίνονται με τη συνεργασία και την υποστήριξη του FREE THINKING ZONE, αλλά δεν φιλοξενούνται στο χώρο του λόγω Covid 19, που λειτουργεί πωλητήριο βιβλίων στο σημείο της συνάντησης του Σεράφειου.   Οι ιστορίες που θα ακουστούν θα πρέπει να είναι επιλογή από:

 Λαϊκά παραμύθια, μύθους Αισώπου, μυθολογικές ιστορίες, θρύλους, λαϊκές παραδόσεις,       συναξάρια Αγίων ή αποσπάσματα από έπη, με την "υποχρέωση" να σταλούν οι αρχικές μορφές των αφηγημάτων-δηλαδή η μορφή όπως βρέθηκε η ιστορία και όχι όπως θα ακουστούν

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΦΗΓΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2022

Η μη αναφορά γεωγραφικού τόπου σημαίνει πως οι αναφερόμενοι/νες αφηγητές και αφηγήτριες μοιράζονται ιστορίες από την Αθήνα και την ευρύτερη περιοχή της Αττικής

1. Σπύρος Τσίρος  (Καλαμάτα)

2.Γεωργία Φρουτζιάλα

3. Γιάννης Στρίγκος

4.Έλλη Κούβαρη

5. Βιολέτα Σολιδάκη

6.Σοφία Τσιλιμήγκρα

7.Δημοσθένης Χαρούλης (Λάρισα)

8.Γεωργία Αγγελή 

9.Γεωργία Μοχλάκη (Χανιά) 

10. Χρυσάνθη Αντωνίου (Θεσσαλονίκη)

ΑΝΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΙ ΑΦΗΓΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ

1. Δημήτρης Β. Προύσαλης

Τηλ. Επικοινωνίας 6945906008

 

4η Αφήγηση Μαθητείας: "Παραμύθια λαϊκά για να φιλοσοφούμε τη ζωή" Σάββατο 15/1/2022 στο ΖΟΟΜ

Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2022

και ώρα 8.00 μμ

Σε διαδικτυακή σύνδεση στο ΖΟΟΜ

με τα στοιχεία 

Meeting ID: 84881108014

Passcode: 633472

Θεματική 4ης μαθητείας:

"Παραμύθια λαϊκά για να φιλοσοφούμε τη ζωή..."

(Για ηλικίες 12+)

Λαϊκά παραμύθια της προφορικής παράδοσης απ’ τις άκρες του  κόσμου -κι όχι μόνο-και τα βαθύτερα της ανθρώπινης ψυχής,  που επιχειρούν να  κάνουν τον άνθρωπο να αναστοχαστεί άλλοτε για σημαντικές κι άλλοτε για "ασήμαντες" πλευρές και όψεις της ζωής, εκεί που εναλλάσσεται η προσωπική διαδρομή με τη συλλογική εμπειρία, ο ενθουσιασμός με τον σκεπτικισμό, όσα θετικά κρύβουν αρνητικότητες κι όσα αρνητικά ελλοχεύουν αισιόδοξες αντανακλάσεις, δρομολογώντας γόνιμες από κάθε άποψη προοπτικές.

 Όλα τούτα μοιράζεται με τους φίλους των ιστοριών, η ομάδα αφήγησης «Παραμυθοκυράδες». Αφηγήσεις ανώνυμες και πολυταξιδεμένες στους καιρούς που φανερώνουν  αλήθειες για να ειπωθούν όσα πρέπει ν’ ακουστούν για να φωτιστεί το σήμερα και να μπολιαστεί το αύριο.

 Για όλα αυτά η ομάδα αφήγησης  «Παραμυθοκυράδες» 

ανοίγει το σακούλι της και μας λέει ιστορίες…

-Υπάρχει μηχανή που θα μπορούσε κατά παραγγελία να μεγαλώσει τη μέρα και τι προύποθέτει;

-Πώς στ' αλήθεια μοιάζει η Αλήθεια και ποιά είναι η ιστορία του ανθρώπου που έψαχνε να τη βρει;

-Τι έγινε τον καιρό που η Ζωή αποφάσισε να περπατήσει στον κόσμο;

-Ποια είναι η ιστορία με τα δεκανίκια που απέκτησαν κάποτε οι άνθρωποι και τι μήνυμα μοιράζει;

-Πώς μπορεί κάποιος να σταθεί απέναντι στην Τύχη και την Ατυχία όταν αυτές καλπάσουν στο σπιτικό του ανθρώπου;

Παραμύθια λαϊκά από τη Λιθουανία, την Ινδία, την Αφρική, την Κίνα μα κυρίως βγαλμένα από της Ζωής το Αχ! και την εμπειρία που καθορίζει και διαμορφώνει την ποιότητα της ζήσης

Η Ομάδα Αφήγησης «Παραμυθοκυράδες» είναι μια παρέα ανθρώπων από το χώρο της οικονομίας, των εναλλακτικών θεραπειών, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού που αγαπούν τα λαϊκά παραμύθια του κόσμου και τις αφηγήσεις τους. Γνωρίστηκαν κατά τη διάρκεια ενός σεμιναριακού κύκλου με θέμα το λαϊκό παραμύθι και την τέχνη της αφήγησής του, που βρίσκεται σε εξέλιξη, και οι βραδιές παραμυθιών που οργανώνουν, αποτελούν μέρος από τη μαθητεία τους στον ανεξάντλητο θησαυρό των λαϊκών παραμυθιακών ιστοριών και της προφορικής τους προσέγγισης με αγάπη για την παράδοση. 

Την ομάδα «Παραμυθοκυράδες» αποτελούν οι: 

Γεωργία Γκότση, Κωνσταντίνα Γεωργοπούλου, Ερμιόνη Ντέτσικα, 

Μαρία Ταλιαδούρου,  και Μαριάννα Φιλιππόγλου

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΤΟ ΖΟΟΜ

με την καρδιά ανοιχτή, τη διάθεση επικοινωνιακή, το ποτήρι μας γεμάτο

και τα μικρόφωνα κλειστά 

Φωτογραφίες από την αφήγηση του Δεκεμβρίου 2021

στο Πολιτιστικό Στέκι Πατησίων

Η Ερμιόνη Ντέτσικα αφηγείται: "Γιατί ο ουρανός είναι πολύ ψηλά", Νιγηρία

Η Μαριάννα Φιλιππόγλου αφηγείται:

"Πώς οι Μογγόλοι ξεκίνησαν να λένε παραμύθια"

Η Μαρία Ταλιαδούρου αφηγείται: 

"Γιατί δεν πρέπει να επμιστευόμαστε ανθρώπους που δεν μοιράζονται ιστορίες"

Η Γεωργία Γκότση αφηγείται:

"Πώς ένας άντρας βρήκε τη γυναίκα του στη χώρα των Νεκρών"

(Παπούα Νέα Γουινέα)

 

"Η αγάπη μου για τα λαϊκά παραμύθια εκφράζεται μέσα από διαφορετικούς δρόμους και μορφές"-Συνέντευξη στην "Ελευθερία" της Καλαμάτας

Φωτογραφία από αφήγηση στην ΠΟΡΤΑ ΑΝΟΙΧΤΗ-Εταιρεία Προστασίας Σπαστικών το 2016

 στο Πρόγραμμα Δράσης Κοινωνικού χαρακτήρα του Εθνικού Θεάτρου

 "Τα παραμύθια του Εθνικού"

Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Καλαμάτας

Σάββατο -Κυριακή 8 & 9 Ιανουαρίου 2022

Αρ. Φύλλου 13200

Ένθετο FREE WEEKEND σελ. 17

Συνέντευξη στη Γιούλα Σαρδέλη 

Η συνέντευξη σε ηλεκτρονική μορφή αντιγράφοντας τον σύνδεσμο:

https://eleftheriaonline.gr/local/politismos/synentefkseis-parousiaseis/item/260967-o-d-proysalis-stin-e-i-agapi-mou-gia-ta-laika-paramythia-ekfrazetai-mesa-apo-diaforetikoys-dromous-kai-morfes?fbclid=IwAR2bYBxkHyVjpo4J7-tdNoh5Y6O2B4_qsogbOMqdmx6Jqc6lI_aGksH4jJ0

Η συνέντευξη της έντυπης μορφής:

- Πρόσφατα το κοινό απόλαυσε στην Καλαμάτα την πρωτότυπη σας παράσταση. Τι σας συνδέει με την πόλη μας;

-Με την πόλη της Καλαμάτας με συνδέουν λόγοι λαογραφικοί που προσανατολίζονται κυρίως στο χώρο του λαϊκού παραμυθιού και της προφορικής του αφήγησης. Από το Ελαιοχώρι (Γιάννιτσα) ήταν ο πατέρας της Ελληνικής Λαογραφίας Νικόλαος Γ. Πολίτης, ιδρυτής της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και στην Καλαμάτα γεννήθηκε ένας ξεχωριστός άνθρωπος και δάσκαλος σεβαστός των περισσότερων από τους νεότερους Έλληνες λαογράφους, ο Μιχάλης Γ. Μερακλής, που υπηρέτησε με ιδιαίτερη σπουδή και ζήλο το ελληνικό λαϊκό παραμύθι, αποτελώντας ανεξάντλητη πηγή επιστημονικής καθοδήγησης και έμπνευσης. Η Καλαμάτα αποτελεί για μένα αγαπημένη πόλη ακόμη, γιατί είναι ένας χώρος-περιβόλι για το σύγχρονο πλαίσιο των προφορικών αφηγήσεων, όπου ανθίζουν οι προσπάθειες ευφάνταστων ανθρώπων που μπολιάζουν την κινητικότητα γύρω από τις αφηγήσεις των προφορικών λογοτεχνιών του κόσμου με αγάπη, μεράκι, σεμνότητα, υιοθετώντας πρωτότυπες ιδέες σε ατομικές παραστάσεις ή προσφέροντας υψηλού επιπέδου φεστιβαλικές διοργανώσεις. Επίσης εδώ ζουν παλιοί φίλοι και φίλες που συναντηθήκαμε σε κοινές διαδρομές στο παρελθόν, Οπότε κάθε φορά που επισκέπτομαι την Καλαμάτα αδημονώ να βρεθούμε με μια παρέα ανθρώπων που τροφοδοτούν κοινές εμπειρίες και αναζητήσεις και συγκινούμαστε από τις ίδιες ιδέες.

- Το βιογραφικό σας αναφέρει ότι γεννηθήκατε στην Ολλανδία αλλά σπουδάσατε στην Μυτιλήνη. Πώς βρεθήκατε από το ένα μέρος στο άλλο;

Στη δεκαετία του 60, οι γονείς μου επέλεξαν να αναζητήσουν την τύχη τους μέσα από την πίκρα της ξενιτιάς, γινόμενοι οικονομικοί μετανάστες στην Ολλανδία, Εκεί γεννηθήκαμε με τον αδερφό μου και πήγα στο πρώτο μου σχολείο. Αργότερα η επιλογή του μηχανογραφικού δελτίου στα δεκαοκτώ μου χρόνια, με έφερε στα χώματα της Μυτιλήνης όπου έζησα για δυο χρόνια σπουδάζοντας στην Παιδαγωγική Ακαδημία της. Νιώθω μεγάλη χαρά που πάτησα τα χώματα ενός νησιού που γέννησε από την αρχαιότητα ως τα σύγχρονα χρόνια ποιητές και λογοτέχνες όπως ο Αλκαίος, η Σαπφώ, ο Ελύτης, ο Μυριβήλης. Εξάλλου νιώθω δεσμούς με το νησί, γιατί μια λαϊκή φιγούρα, γέννημα-θρέμμα της, ο ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, έζησε τριάντα χρόνια στον τόπο της ιδιαίτερης καταγωγής μου, το Πήλιο, όπου μας χάρισε ένα σημαντικό μέρος της τέχνης του.

- Οι βασικές σας σπουδές αφορούν παιδαγωγικά. Αλλά οι δρόμοι της ζωής σας οδήγησαν και σε άλλους δρόμους. Τι δηλώνετε περισσότερο όταν σας ρωτούν για το επάγγελμα σας;

-Δεν θα πάψω ποτέ να δηλώνω πως είμαι δάσκαλος, ένα επάγγελμα που με τιμά εδώ και τριάντα τρία χρόνια, όταν αναλογίζομαι πως αποτελεί τον πρώτο συνδετικό κρίκο της κοινωνίας με τη θεμελιακή γνώση του νέου ανθρώπου. Δεν ξεχνώ ακόμη την συμβολή των παλιότερων συναδέλφων στην Επιστήμη της Λαογραφίας, αφού πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες καταγράφοντας τον λαϊκό πολιτισμό και συγκεντρώνοντας αξιόλογο μέρος της πνευματικής και υλικής ζωής όπως μύθους, παραμύθια, παραδόσεις, παροιμίες, τραγούδια και άλλες εκφράσεις του λαού μας, όταν αυτά ήταν ακόμη ζωντανά και πάλλοντα μέσα στις τοπικές αγροτικές κοινότητες, αποτελώντας έναν βασικό άξονα κίνησης και δημιουργίας. Από την άλλη δηλώνω προφορικός αφηγητής, αφού από το 1999 ασχολούμαι με την έρευνα, καταγραφή και μελέτη των λαϊκών προφορικών ιστοριών και από το 2003 βγαίνω για να μοιραστώ τις ιστορίες που αγαπώ ή με προσκαλούν μια σειρά φορείς, οργανισμοί να αφηγηθώ σε ενήλικο ή παιδικό ακροατήριο στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Δείχνετε μια αξιόλογη κινητικότητα γύρω από εκδοτικές θεματικές. Τι αφορά και πού οφείλεται αυτή η εκδοτική παραγωγή;

Η αγάπη μου και το ενδιαφέρον μου για τα λαϊκά παραμύθια εκφράζεται μέσα από πολλούς διαφορετικούς δρόμους και μορφές. Πέρα από το ερευνητικό μέρος και την επιστημονική προσέγγιση με σχετικό μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών και ανάλογο διδακτορικό, εισηγήσεις σε συναφή συνέδρια, τις αφηγήσεις και τη διοργάνωση φεστιβάλ αφήγησης καθώς και εργαστηρίων και λεσχών, βρίσκει διέξοδο και μέσω της έντυπης εκδοτικής μορφής. Πιστεύω πως ένας προφορικός αφηγητής- παραμυθάς του καιρού μας οφείλει να δημιουργεί δυνατότητες συνάντησης του πλατιού κοινού με τα λαϊκά παραμύθια και να μπολιάζει πολυεπίπεδες σχέσεις, αξιοποιώντας όλες τις δυνατότητες, μια από τις οποίες είναι και τα βιβλία-συλλογές. Έχω εκδώσει προσωπικά ή με επιμέλεια συλλογικών προσπαθειών 20 βιβλία, φέρνοντας στο προσκήνιο ενδιαφέρουσες θεματικές της λαϊκής λογοτεχνίας όπως τα παραμύθια του κάτω Κόσμου, τα παραμύθια ενάντια σε δύσκολους καιρούς, τα παραμύθια οικολογικής-περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, παραμύθια  με σοφούς τρελούς, παραμύθια με δυνατές γυναίκες, παραμύθια των μεταμορφώσεων κλπ. Οι ανώνυμες προφορικές ιστορίες που δοκιμάστηκαν από το χρόνο, προσφέρουν μια απίστευτη γκάμα για θεματικές επικεντρώσεις, για την ανάδειξη υποθέσεων που αποδεικνύονται καμβάς για προβληματισμούς και αναστοχασμό στον σύγχρονο κόσμο, φωνές του συλλογικού φαντασιακού από το χτες για να βοηθήσει το σήμερα να ανασάνει καλύτερα. Το 1821 από μόνο του αποτελεί πηγή έμπνευσης αφού έχω ήδη κυκλοφορήσει τη συλλογή «Γιάννη Βλαχογιάννη Μνήμη: 1821 Από το καριοφίλι στην πένα» (Λογότυπο 2021), κυκλοφορεί το «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος: Ιστορίες και αφηγήσεις για το λαϊκό θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων το 1821» (Αρμός 2021) και δρομολογείται στο τυπογραφείο το «Παραμύθια, μύθοι, παραδόσεις και άγνωστες ιστορίες από τον κόσμο του 1821» (Απόπειρα 2021).

-Να μιλήσουμε τώρα για την παράσταση που ανέβηκε στην Καλαμάτα. Πώς γεννήθηκε η ιδέα γύρω από τον Κολοκοτρώνη;

Το ορόσημο των 200 χρόνων από την έναρξη της Εθνικής Παλιγεννεσίας ανέδειξε μια σειρά από ενδιαφέρουσες και ουσιαστικές προσεγγίσεις σημαντικών προσώπων, ιστορικών γεγονότων, συνθηκών, σχέσεων κα πλευρών του Αγώνα της Επανάστασης του 1821. Μια εμβληματική προσωπικότητα, πανελλήνιας αποδοχής και αναγνώρισης, που έπαιξε ρόλο σε όλη τη διάρκεια του ελληνικού αγώνα ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Να φανταστείτε πως σε μια δεύτερη έκδοση μετά το 1851 των Απομνημονευμάτων του Γέρου του Μοριά που γίνεται στα 1889 σε επιμέλεια Γεωργίου Τερτσέτη, η οποία περιλαμβάνει και τραγούδια δημοτικά των Κολοκοτρωναίων, συμπεριλαμβάνεται ένα τέτοιο τραγούδι καταγραμμένο από τον σχολάρχη Ν. Ρηματισίδη στον τόπο καταγωγής μου στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας στο Πήλιο που αφορά την πολιορκία της Τριπολιτσάς! Στη λογική των θεματικών αφηγήσεων λοιπόν, που κατέγραψαν ήδη «Θρύλοι για την άλωση της Πόλης» και η αφήγηση «Του Κωνσταντή: η ιστορία μιας υπόσχεσης, μιας κατάρας και μιας επιστροφής» βασισμένο σε παραμυθιακές παραλλαγές του δημοτικού τραγουδιού «Του νεκρού αδερφού», συναντήθηκαν τρεις τέχνες, η μουσική πρωτότυπή επένδυση του μουσικού και τραγουδοποιού-ερμηνευτή Φίλιππου Πλακιά σε παραδοσιακούς δρόμους, η ποίηση μέσα από τους στίχους του ποιητή Δημήτρη Φιλελέ και οι ιστορίες της αφήγησης. Πιστεύω πως όλη αυτή η κινητικότητα ανακίνησε μια πλειάδα θεμάτων και ζητημάτων που ξανατέθηκαν στο επίκεντρο ενός διαλόγου και μιας αποτίμησης σε πολλά επίπεδα: εθνικά, τοπικά, πανελλήνια, ιστορικά, λαογραφικά, θρησκευτικά κ.α.

Πώς μαζέψατε το υλικό που αφορούσε τον γέρο του Μοριά;

Η συγκέντρωση ενός υλικού βάσης προϋποθέτει μια έρευνα σε βάθος χρόνου και έκτασης. Η ιδέα για τη συγκεκριμένη θεματική αφήγηση προέκυψε όταν ήρθε στην επιφάνεια μια άγνωστη ιδιότητα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, αυτή του χαρισματικού παραμυθά της εποχής του, αφού σύμφωνα με ιστορικούς και συμπολεμιστές της εποχής του  (Φωτάκος, Κασομούλης, Γ. Τερτσέτης, Δ. Αινιάν) παρουσιάζει τη λειτουργία ενός τέτοιου προσώπου, ο οποίος γνωρίζει τι να αφηγηθεί, σε ποιους και πότε πρέπει να απευθύνει τους μύθους του, αφού κύριο σκοπό έχει να διδάξει και να εμψυχώσει κάτω από την επίφαση της ψυχαγωγίας. Χρησιμοποιεί παμπάλαιες Αισώπειες υποθέσεις αλλά και πλοκές του μύθου που επινοεί ο ίδιος κάτω από τις ανάγκες του Αγώνα. Απομνημονεύματα αγωνιστών, επιστολική αλληλογραφία, ιστορικές μελέτες και αναφορές πρωταγωνιστών της εποχής, άρθρα σε τοτινές εφημερίδες αλλά και προφορικές παραδόσεις της Μεσσηνίας (πχ της Γεωργίας Γκότση, το γένος Γκουντούμη 1930-2007 από τη Βιδίσοβα-Δροσοπηγή) αποτέλεσαν τις πηγές αναζήτησης για την παράσταση αφήγησης «Όταν το 21 αφηγείται: Μύθοι, παραδόσεις και άγνωστες ιστορίες του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στο δρόμο της λευτεριάς».

- Ήταν εύκολο να στηθεί η παράσταση; Ποιες προκλήσεις είχατε να αντιμετωπίσετε; -

Προκλήσεις παρουσιάστηκαν πολλές. Έπρεπε πρώτα να βρεθεί μια χρυσή τομή ισορροπίας ανάμεσα στο αφηγηματικό, το στιχουργικό και το μουσικό μέρος έτσι ώστε να μη δημιουργηθούν επικαλύψεις  ή καταχρηστικές παρουσίες του ενός είδους πάνω στο άλλο. Ύστερα έπρεπε να ξεφεύγει από τη λογική μιας στενής ιστορικής αναφοράς γεγονότων που θα θύμιζε σχολικό μάθημα, αλλά και να μην παρουσιάζει χαρακτήρα πλέρια αφηγηματικό αφού η βάση της παράστασης ήταν ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο.  Η δυσκολία ήταν επίσης να αφηγηματοποιηθούν ιστορικές αναφορές, να πάρουν μια πιο επικοινωνιακή μορφή, να ζωντανέψουν από τη φωνή του παραμυθά. Η έρευνα έφερε στην επιφάνεια το υλικό αναφοράς για τον Κολοκοτρώνη σε σχέση με τον μυθικό λόγο που βοήθησε πολύ. Από κει και πέρα έπρεπε να γίνει η επιλογή των ιστοριών, έτσι που να δημιουργεί ένα ξετύλιγμα των γεγονότων της ζωής του με μια ροή ενδιαφέρουσας συνέχειας που να παρουσιάζει μια μορφή ισοδύναμη. Ανάμεσα στα κενά ιστορικής φύσης  των αφηγημάτων αναπτύχθηκαν σχόλια του παραμυθά και ιστορικές αναφορές που λειτούργησαν με μια συνεκτική λογική σύζευξης. Πρέπει να τονίσω πως η συγκεκριμένη παράσταση αφήγησης παρουσιάστηκε στους δασκάλους της Α’ Περιφέρειας Αθήνας, το Δήμο Νοτίου Πηλίου, στο 11^ο Φεστιβάλ Αφήγησης Πηλίου, μέρος επιλεγμένο παρουσιάστηκε στην τελετή έναρξης  συνεδρίου Ψηφιακής Λαογραφίας στη Ρόδο και ταξίδεψε μέχρι την Κύπρο τόσο με διαδικτυακή όσο και με ζωντανή μορφή και καμιά παράσταση δεν ήταν ίδια με την προηγούμενή της! Μπορεί κανείς να την ακούσει ολόκληρη στις αναρτήσεις του Οκτωβρίου στο προσωπικό μου ιστολόγιο «Στων παραμυθιών τα σταυροδρόμια».

Υπάρχουν σκέψεις για νέες παραστάσεις αντίστοιχες με αυτές που είδαμε στην Καλαμάτα αλλά με πρωταγωνιστές αλλά πρόσωπα;

Υπάρχουν σκέψεις για κάτι αντίστοιχο με κεντρικό πρόσωπο τον Καραϊσκάκη, όπως επίσης και μια σπονδυλωτή αφήγηση που θα ξεδιπλώνει  όλη τη ροή της επανάστασης, αλλά θα εξαρτηθεί η δρομολόγησή τους από τις προτεραιότητες της περιόδου, μιας που ξεπροβάλει απαιτητικά το 2022 που ζητά την επικέντρωση σε πλαίσιο μικρασιάτικο, για τα εκατό χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τα σχέδια είναι πολλά… κι όπως λένε ο Θεός γελάει…

Οι δύο άλλες συλλογές που αναφέρονται στη συνέντευξη  

Πολλές προσωπικές ευχαριστίες για τη ζεστή φιλοξενία στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

και τη δημοσιογράφο Γιούλα Σαρδέλη για την συνέντευξη