Βίντεο μίνι παρουσίασης: 1821 Από το καριοφίλι στην πένα-Μνήμη Γιάννη Βλαχογιάννη-73 ιστορίες μιας ηρωικής εποχής

Α.ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ

Ο Γ. Βλάχος-Βλαχογιάννης (λογοτ. ψευδώνυμο Γ. Επαχτίτης, 1867-1945), με καταγωγή από σουλιώτικές και ρουμελιώτικες οικογένειες με ρίζες στον Αγώνα, είναι λογοτέχνης της Γενιάς του 1880 και ιστοριοδίφης. Υπέταξε το λογοτεχνικό του ταλέντο στην αναγκαιότητα και ανάδειξη της ιδιότητας του ιστορικού ερευνητή. Διασώζει μέσα από το διαρκές, επίμονο και συστηματικό του έργο μια ολόκληρη εποχή, το πνεύμα των Αγωνιστών του 1821, όπως αποτυπώνεται στα απομνημονεύ-ματά τους αλλά και πολύτιμο αρχειακό υλικό, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα τομέων της κοινωνικής οργάνωσης και ιστορίας στην περίοδο της Εθνεγερσίας και αργότερα στα χρόνια του Καποδίστρια, του Όθωνα, του Γεωργίου του Α΄. Υπέρμαχος του δημοτικισμού αλλά και του λαϊκού πνεύματος που αποτελεί τη βάση της νεοελληνικής ιστορίας, με έρωτα στην πατρίδα, προσπαθεί να αναδείξει την ακατάλυτη λεβεντιά πλευρών του ελληνισμού στην πορεία της Επανάστασης, τη χαμένη ηρωικότητα, την ιστορική αλήθεια μέσα από την τραγικότητά της, αλλά και να καταδείξει την αντιμετώπιση των παλιών πρωταγωνιστών σε μια εποχή που το πνεύμα του 1821 επιχειρείται να ξεχαστεί, σε ένα πλαίσιο ραγδαίων αλλαγών στο έμπα του 20^ου αιώνα υπό τη επιρροή και αποθέωση του ευρωπαϊσμού και των πολύμορφων ρευμάτων του. Η ενδιαφέρουσα λογοτεχνική του παραγωγή επισκιάζεται από το πάθος του στην αναζήτηση αρχειακού υλικού (επιστολές, απομνημονεύματα, ντοκουμέντα, αποφάσεις, ημερολόγια κλπ) στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η ανάδυση του ανακαλυπτόμενου πλούτου αλλά και του τρόπου ανεύρεσής του ξεπερνά κάθε  φαντασία. Η συλλογή του αποτελεί τη βάση των Γενικών Αρχείων του Κράτους στην ίδρυση των οποίων πρωτοστάτησε και υπήρξε πρώτος τους διευθυντής στην περίοδο 1915-1937.

Β. ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Η παρούσα συλλογή αποτελείται από 73 λογοτεχνικά κείμενα της μορφής των σύντομων διηγημάτων-σκηνογραφημάτων με κεντρικό άξονα τον κόσμο του 1821, το ηρωικό του πνεύμα αλλά και πλευρές φαινομένων και συμπεριφορών κάτω από την επιρροή της «ιστορικής» ηθογραφίας στη διάρκεια τριάντα ετών (1901-1931). Έχουν πρωτοδημοσιευθεί ανεξάρτητα και ορισμένα πολλαπλά σε εφημερίδες, περιοδικά, αφιερώματα της εποχής αλλά και τρεις αυτόνομες επιλεκτικές εκδόσεις- συλλογές στη λογική ένταξης σε ρεύματα κοινωνικοπολιτικά και εκπαιδευτικά (1913 Εκπαιδευτικός Όμιλος) ή ενός υλικού με χαρακτήρα αφιερωματικό (1930-1931 για τα εκατόχρονα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας). Ο συγγραφέας μπολιάζει το προσωπικό βίωμά του από την έκθεσή του σε αφηγήσεις του οικείου περιβάλλοντός του (οικογένεια και κοινότητα), αξιοποιεί τις ιστορικές πηγές τις οποίες γνωρίζει καλά και ανασύρει από τις έρευνές του, τις τρέχουσες δημοσιεύσεις αρθρογραφίας εφημερίδων της εποχής του και φτιάχνει ένα πρωτότυπο χαρμάνι συνύπαρξης που αποτυπώνει με τη λογοτεχνική του γραφή μυθοπλαστικά, μιλώντας με αναστοχαστική και αναδυόμενη σκωπτική και  έμμεσα καταγγελτική διάθεση για το ηρωικό πνεύμα μιας εποχής που στην πάροδο του χρόνου ηθελημένα ξεχνιέται η ουσιά του και απαξιώνεται από τους επίγονους κληρονόμους του.

2. ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ

Ως δημοτικιστής ακολουθεί μια ιδιότυπη ορθογραφική γραφή παρακολουθώντας τις γλωσσικές εξελίξεις του καιρού του στην κοινωνία χωρίς ωστόσο να ενταχθεί σε κάποιο ιδεολογικό ρεύμα σχετικά. Προκρίθηκε για λόγους ιστορικότητας της γλώσσας να μην γίνει παρέμβαση στη γραφή του Γιάννη Βλαχογιάννη και οι λέξεις του να αποδοθούν στους αναγνώστες με τις καταληκτικές γραφές των ρημάτων, των άρθρων αλλά και τη θεματική γραφή των ουσιαστικών της δημοτικής του καιρού του, των τριών πρώτων δεκαετιών του 20^ου αιώνα και οι όποιες παρεμβάσεις να αφορούν τους τονισμούς.

Η α όψη της προκήρυξης του Α. Υψηλάντη στο Ιάσιο

"Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδας" 1821

Συλλογη Γ. Βλαχογιάννη Γ.Α.Κ

3. Η ΔΟΜΗ

Η συλλογή διηγημάτων του Γ. Βλαχογιάννη, αφιερωμένων στον κόσμο του 1821 παρουσιάζει μια πρωτοτυπία, καθώς για πρώτη φορά τα λογοτεχνικά κείμενα που τον αφορούν, αποσυνδέονται από τη συνήθη θεματική κατανομή του συγγραφέα (Τα Άρματα-Το Σούλι-Το Εικοσιένα-Το Μεσολόγγι) και παραθέτονται με χρονολογική σειρά σε κεντρικά κεφάλαια και υποενότητες παρακολουθώντας εξελικτικά τη ροή των ιστορικών γεγονότων της Επανάστασης, το διάστημα πριν και μετά από αυτή, όπως προκύπτει από το περιεχόμενό τους, τα συμφραζόμενα ή το κεντρικό τους μήνυμα: 1^ο Κεφ. ΠΡΙΝ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΞΕΣΗΚΩΜΟ Α. Ο Κόσμος των Κλεφτών  και  Αρματολών  Β. Το Σούλι κι οι Σουλιώτες. 2^ο Κεφ. ΣΤΟ ΚΑΜΙΝΙ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ  Α. Παραμονές του 1821 Β.  Στη διάρκεια της Επανάστασης Γ.  Στην πολιορκία του Μεσολογγίου 3^ο Κεφ. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ: ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΗΧΟΙ  Α. Στα χρόνια του Καποδίστρια και του Όθωνα Β. Παλιοί αγωνιστές, μνήμες,  γεγονότα και νέες στάσεις

4. ΟΙ ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ 

Ο Γ. Βλαχογιάννης εκτός από το πνεύμα του 1821 αποδίδει και τον πλούτο της γλώσσας του. Στις υποσημειώσεις κάθε διηγήματος αναδεικνύεται το ζωντανό γλωσσικό χαρμάνι της εποχής καθώς πάνω από 400 περίπου λέξεις από ιδιωματικές διαλέκτους, ντοπιολαλιές αλλά και γλωσσικές επιρροές (αρχαία, ελληνιστικά και μεσαιωνικά ελληνικά, βλάχικα, βενετσιάνικα, σλάβικα, τούρκικα, αραβικά, πέρσικα,  αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, ιταλικά, αρβανίτικα) μεταφράζονται κυριολεκτικά ή μεταφορικά και αποδίδονται νοηματικά σε συσχέτιση με τα συμφραζόμενα, μαζί με είκοσι φράσεις ειδικής εννοιολογικής λειτουργίας μέσα στα κείμενα.

5. ΟΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ

Η συλλογή διακρίνεται για την διαφωτιστική παρουσία καίριων, πολύτιμων σημειώσεων στο τέλος του βιβλίου. Οι παλιότερες-αρχικές σημειώσεις μερικής έκτασης κάποιων κειμένων από τον ίδιο τον Γ. Βλαχογιάννη, στην παρούσα έκδοση επεκτάθηκαν σε όλα τα ευρισκόμενα. Έγινε επικαιροποίηση, εμπλουτισμός, επεξήγηση όσων σημειώσεων ήδη υπήρχαν σε εκδόσεις πρότερων συλλογών (1913, 1930), ενώ άλλες απλοποιήθηκαν, ξαναγράφτηκαν, συμπληρώθηκαν και κατά περίσταση αναπτύχθηκαν, για να φωτιστεί το χωροχρονικό και κοινωνικό πλαίσιο της υπόθεσης κάθε διηγήματος και η ατμόσφαιρά του και να γίνει πιο κατανοητό το πνεύμα της ιστορίας, ο περίγυρος και τα άδηλα ή συνδηλούμενα συμφραζόμενα, προς όφελος της λειτουργίας του κειμένου και της υποστήριξης του αναγνώστη.

6. ΟΙ ΚΑΛΟΛΟΓΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ

Η γλώσσα του Γ. Βλαχογιάννη είναι ένα ανοιχτό περιβόλι προσκλητικό για διαδρομές τόσο στη χρήση και λειτουργία της όσο και στην ποιότητα των εικόνων που δημιουργεί. Η δύναμη των περιγραφών του αποτελεί κέντημα γραπτής έκφρασης, που ξαφνιάζει όχι μόνο με την ποιότητα των λέξεων ή φράσεων που χρησιμοποιεί αλλά και για την υποβλητικότητα των αναδυόμενων μηνυμάτων. Στην παρούσα έκδοση συγκεντρώθηκαν όσες τέτοιες φράσεις εκτιμήθηκαν πως μπορούσαν να απομονωθούν σε έκταση ενός στίχου για να αναδειχθεί η ιδιαιτερότητα της εκφραστικής του γραφής.

7. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΜΕ ΥΛΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ Γ.Α.Κ

Με την ευγενική υποστήριξη του πολύτιμου για την νεοελληνική ιστορία φορέα των Γ.Α.Κ, η συγκεκριμένη έκδοση εμπλουτίζεται με φωτογραφικό αρχειακό υλικό για να υπενθυμίσει την καταλυτική συμβολή του σεμνού ιδρυτή τους στη διάσωση του λαϊκού πνεύματος των Αγωνιστών του 1821 και της εποχής τους αλλά και του συγκεντρωμένου πλούτου που προσκαλεί για επιστημονική αξιοποίηση.

Με την υποστήριξη