Τα παραμύθια των Ελλήνων της Αζοφικής σε δύο βιβλία αναφοράς. Βιβλίο 1ο: Καταγωγή, γλώσσα, αφηγηματικές και υφολογικές δομές

Παράρτημα Νο 17 

Δελτίου Λαογραφία της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας

ISBN: 9789608985476 

Σελίδες: 168

Χρόνος έκδοσης: 2013

Το ξέσπασμα του πολέμου στην περιοχή της Ουκρανίας και οι καταστροφικές του συνέπειες για τον άμαχο ουκρανικό πληθυσμό, έφερε στο προσκήνιο μια μακρόχρονη ελληνική παρουσία μέσα από τους ελληνόφωνους της Αζοφικής που σύμφωνα με ίδιους- της εκεί γηγενούς κοινότητας- υπολογισμούς φτάνουν τους 100.000 ανθρώπους.  Με αφορμή τις τραγικές επιπτώσεις-και-στους μακρινούς μας αδερφούς, δράττουμε την "ευκαιρία" να θυμίσουμε την λαϊκή προφορική παράδοση του παραμυθιακού λόγου και να παρουσιάσουμε δύο εκδόσεις της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, στο Παράρτημα του Δελτίου Λαογραφία της Εταιρείας. Πρόκειται για δύο επιστημονικές προσεγγίσεις  της Ιουλίας Κούτνα. 

Η Ιουλία Κούτνα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στον Τομέα Ελληνικής Φιλολογίας και Μετάφρασης του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης.  Γεννήθηκε το 1979 στη Μαριούπολη της Ουκρανίας. Σπούδασε Νεοελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Σπουδών της Μαριούπολης (1996-2001) και αναγορεύτηκε διδάκτορας το 2011. Είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στον Τομέα Ελληνικής Φιλολογίας και Μετάφρασης του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη γλώσσα και την προφορική παράδοση των Ελλήνων της Αζοφικής, στη νεοελληνική διαλεκτολογία, την κειμενογλωσσολογία και την υφολογία.

Σύμφωνα με την άνω αναφερόμενη, οι Έλληνες της Αζοφικής μετοίκησαν από την Κριμαία στο νοτιοανατολικό άκρο της Ουκρανίας στα 1778-1786. Οι διώξεις που υπέστησαν αργότερα, στα χρόνια του Στάλιν, δεν έκαμψαν τη διαφύλαξη των παραδόσεων και την ελληνική γλώσσα των προγόνων τους, παρόλο που σήμερα παρατηρείται μια φθίνουσα πραγματικότητα αφού λίγοι ηλικιωμένοι μιλούν τα «ρουμέικα», την ελληνική προγονική διάλεκτο.

Από τον πρόλογο του Παραρτήματος Νο 17

[Η έρευνα της Ιουλίας Κούτνα, η ταυτόχρονη επίπονη ενασχόλησή της με τα διδακτικά καθήκοντα, καθώς και άλλες προσωπικές αντιξοότητες που δύσκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς, αν δεν γνωρίζει τις συνθήκες διαβίωσης και απασχόλησης στην Ουκρανία, δημιουργούσαν συνθήκες διόλου ευνοϊκές για την αποπεράτωση της μελέτης που περιελάμβανε και συχνές επισκέψεις στα γύρω χωριά και συνεντεύξεις με τους ελληνικής καταγωγής κατοίκους. Αλλά δεν λιποψύχησε.

Το βιβλίο της Ιουλίας Κούτνα δεν αποτελεί μόνο πολύτιμη προσθήκη στη σειρά των συλλογών των παραμυθιών του Ελληνισμού αλλά και σημαντική συμβολή για τη μελέτη της ρουμέϊκης / μαριουπολίτικης διαλέκτου, γνωστής κυρίως από την προφορική λαϊκή παράδοση, που ολοένα συρρικνώνεται εφ' όσον η νέα γενιά των ελληνικής καταγωγής κατοίκων της Αζοφικής έχουν την ευκαιρία να εκμάθουν την κοινή νεοελληνική γλώσσα στα σχολεία της περιοχής και στο Πανεπιστήμιο. Ίσως το βιβλίο της Ιουλίας Κούτνα να είναι η τελευταία ευκαιρία συλλογής των 70 παραμυθιών που περιέχει, πολλά από τα οποία φυλάσσονταν σε χειρόγραφα στις βιβλιοθήκες των ελληνικών χωριών της περιοχής...]

Η ύλη του βιβλίου μελέτης των λαϊκών παραμυθιών των ελληνόφωνων της Αζοφικής έχει τα εξής περιεχόμενα.

Εισαγωγή
1. Βασικά θεωρητικά ζητήματα σχετικά με τη μελέτη των παραμυθιών των Ελλήνων της Αζοφικής
Το κείμενο του παραμυθιού και τα βασικά γνωρίσματά του
Μέθοδοι και προσεγγίσεις στην έρευνα για το παραμύθι
Η μέθοδος της ανάλυσης του αφηγηματικού λόγου
Η εθνογραφική προσέγγιση του παραμυθιού
Η ελληνική διάλεκτος των Ελλήνων της Αζοφικής: ιστορία της έρευνας και η σύγχρονη κατάσταση
Καταγραφή και μελέτη των παραμυθιών των Ελλήνων της Αζοφικής
Η έρευνα για τα ελληνικά λαϊκά παραμύθια από τον ελλαδικό χώρο και από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης
Τα παραμύθια των Ελλήνων της Αζοφικής στα πλαίσια της πανελλήνιας λαϊκής παράδοσης
2. Δομή και σύνθεση των παραμυθιών των Ελλήνων της Αζοφικής
Τα συστατικά της αφηγηματικής δομής των παραμυθιών των Ελλήνων της Αζοφικής
Συνοχή και συνεκτικότητα του κειμένου του παραμυθιού Παραδοσιακές λογοτυπικές φράσεις ως στοιχείο ύφους και δομής του παραμυθιού
3. Το παραμύθι ως επικοινωνιακή πράξη. Γλωσσοϋφολογικές ιδιαιτερότητες των κειμένων των παραμυθιών των Ελλήνων της Αζοφικής
Χαρακτηριστικά των υποκειμένων επικοινωνίας στο λαϊκό παραμύθι
Γλωσσικές και πραγματολογικές ιδιαιτερότητες της κατηγορίας του αφηγητή στα κείμενα των παραμυθιών των Ελλήνων της Αζοφικής
Γλωσσικές και πραγματολογικές ιδιαιτερότητες του λόγου των ηρώων στα κείμενα των παραμυθιών των Ελλήνων της Αζοφικής
Συμπεράσματα
Βιβλιογραφία
Παράρτημα

Στο Παράρτημα, που παραθέτει καταγράφονται τα 70 παραμύθια που έχουν απασχολήσει την Κούτνα, κατανεμημένα σε μαγικά, νουβελιστικά και παραμύθια για ζώα, με την ένδειξη του παραμυθιακού τύπου στον οποίο ανήκουν αλλά και με το όνομα του χωριού όπου έχουν καταγραφτεί και το υλικό συνολικά αποτελεί προϊόν επιτόπιας έρευνας της ιδίας στην περιοχή.