Η δημοσίευση της προαναφερόμενης λαϊκής παραμυθιακής ιστορίας με την πρωτοβουλία και πρόσκληση της δημοσιογράφου Μαργαρίτας Αυγουσιανάκη στις αρχές του φετινού Ιουλίου, έφερε την ευχάριστη και τιμητική συνέχεια μιας μακροσκελούς συνέντευξης που παραχωρήθηκε σε έτερη συνεργάτιδα του ίδιου δημοσιογραφικού φορέα, την Έφη Μαλτέζου. Η εκτεταμένη μορφή της συνέντευξης προκύπτει από την ευγενική προτροπή της εν λόγω δημοσιογράφου "Να πω ό,τι επιθυμώ χωρίς περιορισμό έκτασης σε λέξεις".
Έχω υπογραμμίσει επανειλημμένα και το υποστηρίζω σταθερά, πως όλες οι συνεντεύξεις αποτελούν ιδανικές ευκαιρίες για να μάθει το πλατύ κοινό περισσότερα περί των λαϊκών παραμυθιών, του κόσμου τους, των επιστημονικών τους προσεγγίσεων αλλά και της αφηγηματικής τους υπόστασης. Δημιουργούν αυτό που στην παιδαγωγική ονομάζεται "γνωστική σύγκρουση", δηλαδή την τροποποίηση μιας άποψης και το μετασχηματισμό της-το μπόλιασμά της-σε ένα άλλο περιεχόμενο. Όσοι πιστεύουν στα λαϊκά παραμύθια των προφορικών παραδόσεων του κόσμου και κινούνται συνειδητά και με προϋποθέσεις στο χώρο τους, αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητά τους στην πορεία του ανθρώπου, επιθυμούν πάντα να ανοίξει ο κύκλος των φίλων τους, να διευρυνθεί το ενδιαφέρον των πολλών, να βρεθούν ως "υλικό" αναφοράς στο επίκεντρο της προσοχής περισσότερων που θα φτιάξουν τη δική τους προσωπική σχέση μαζί τους.
Ο τίτλος που τελικά επιλέχτηκε από τους ανθρώπους του KRITI 360-ίσως λίγο βιαστικά- "Τα λαϊκά παραμύθια είναι η "παιδική χαρά" ένας ιδιόμορφος "παιδότοπος" της ανθρωπότητας" αναφέρεται σε σχέση με το ζήτημα της βίας, για την οποία κατηγορούνται αρκετά συχνά, όπως εξάλλου θα διαπιστώσει όποιος διαβάσει προσεκτικά τα γραφόμενα. Από μένα πολλές ευχαριστίες για την όμορφη φιλοξενία
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην Έφη Μαλτέζου, Πέμπτη 22 Ιουλίου 2021
1.
Πολλές και
πλούσιες συλλογές λαϊκών παραμυθιών φέρουν την υπογραφή σας. Τί ιδιαίτερο έχει
αυτός ο κόσμος που σας κέρδισε και του αφιερώνετε τόση σπουδή κι ενέργεια;
Είναι αλήθεια πως από το 2007 όταν πρωτοεκδόθηκε η συλλογή μου «Παραμύθια του Κάτω Κόσμου» (Εκδ. ΑΠΟΠΕΙΡΑ) μέχρι την τελευταία, «Παραμύθια λαϊκά για να σώσουμε το Μεγάλο μας Σπίτι: Ιστορίες οικολογικής ευαισθητοποίησης» (εκδ. ΕΥΜΑΡΟΣ, 2020), έχουν κυκλοφορήσει πολλές συλλογές με λαϊκό παραμυθιακό υλικό. Άλλοτε έχουν δημιουργηθεί με αποκλειστική δική μου προσωπική συμβολή και έμπνευση για τη συγκρότησή τους (δέκα συλλογές) δημιουργώντας θεματικές προτάσεις. Άλλοτε εκδόθηκαν υπό την επιμέλειά μου, όπως πχ ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης (20 Μαρτίου), που έφερε στο προσκήνιο της παραμυθόφιλης προσοχής και σπουδής, συγκεντρωμένες τις ιστορίες της προφορικής παράδοσης πέντε διαφορετικών ετών (2015-2019: Παραμύθια των Ευχών, των Μεταμορφώσεων, Με δυνατές γυναίκες, Με Σοφούς Τρελούς, Μύθοι- Θρύλοι-παραδόσεις σαν παραμύθια), οι οποίες απάγκιασαν μέσα από τις φωνές πολλών αφηγητών και παραμυθούδων. Τούτες εγώ τις γνοιάστηκα και σχολίασα με εκτεταμένο εισαγωγικό μέρος και ενδιαφέρουσες σημειώσεις (έξι συλλογές). Το στοιχείο που μου κίνησε την προσοχή τις τελευταίες δύο δεκαετίες που ασχολούμαι συστηματικά τόσο ως προφορικός αφηγητής όσο και ως ερευνητής-επιστημονικός μελετητής με τα λαϊκά παραμύθια, της εγχώριας και διεθνούς ανώνυμης λαϊκής λογοτεχνίας, ήταν πως δινόταν η δυνατότητα μέσα από πλήθος ιστοριών προσομοίωσης της ανθρώπινης εμπειρίας σε επίπεδο μυθοπλαστικό-φαντασιακό, να μιλήσω ανοίγοντας διαλόγους, για ένα μεγάλο εύρος ανθρώπινων σχέσεων κάνοντας μια «άδηλη» επικοινωνιακή παρέμβαση στην κοινωνία. Η γκάμα αυτών των θεμάτων ξεκινά από την προσωπική διαδρομή μύησης των πρωταγωνιστών των παραμυθιακών πλοκών στη ζωή, την ένταξη στην κοινότητα και την ανάγκη αναζήτησης ισορροπιών εντός αυτής, τις πολυεπίπεδες οικογενειακές σχέσεις. Αφορούν επίσης το πεδίο μιας σειράς φιλοσοφικών ζητημάτων σχετικά με τη ζωή και το θάνατο, το δίκιο και την αδικία, τη λειτουργία της εξουσίας, την αποκόμιση-κατάκτηση και επίκληση της σοφίας, την περιβαλλοντική επαγρύπνηση, δηλαδή θίγουν διαχρονικά την ανθρώπινη ποιότητα στην αντανάκλασή της ατομικά και συλλογικά. Είναι μια εξαιρετική δεξαμενή της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, που φέρνει τους ανθρώπους κοντά, δημιουργώντας γέφυρες συνάντησης κοινών ηθικών παραδοχών και αξιακών θέσεων από διαφορετικούς ή όμορους πολιτισμούς, στοιχεία που επιτρέπουν την προσωπική νοηματοδότηση του καθενός, τη σύνδεση της ατομικής εμπειρίας με τη συλλογική εμπειρία του κόσμου, κρατώντας την κοινωνική συνοχή ενώ στηρίζουν τη συγκρότηση του εαυτού.
2 Βλέπουμε
κάποιους να προσπερνούν τα λαϊκά παραμύθια λόγω ορισμένων χαρακτηριστικών που
ενίοτε συναντάμε σε αυτά, όπως η χρήση βίας ή η ωμή αποτύπωση της
πραγματικότητας. Ποια είναι η δική σας τοποθέτηση;
Ζούμε σε μια εποχή που η ατομική δυνατότητα πρόσβασης στην αξιοποίηση μέσων της πληροφορίας και έκφρασης, προσφέρει την ευκαιρία στον καθένα να τοποθετείται επί παντός επιστητού. Όποιος έχει σελίδα στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ ή προσωπικό διαδικτυακό ιστότοπο ή κανάλι εικόνας, μπορεί να μιλά για οτιδήποτε. Πρόκειται για χαρακτηριστικό της εποχής μας, που προωθεί τα ατομικά δικαιώματα και την έκφραση της γνώμης, ενώ ουσιαστικά τα χειραγωγεί και τα διαμορφώνει υπονομεύοντάς τα. Για να μπορέσει κανείς να μιλήσει με ασφάλεια και βαρύτητα για ένα γνωστικό αντικείμενο, ακόμη κι αν διαφωνεί, πρέπει να έχει προϋπάρξει μια στοιχειώδης μελέτη. Τα λαϊκά παραμύθια, δηλαδή οι προφορικές, ανώνυμες, κατά παράδοση, συλλογικές ιστορίες μυθοπλαστικών πλοκών που παρουσιάζονται με πολλαπλές προφορικές παραλλαγές από τόπο σε τόπο, έρχονται από μια άλλη εποχή, μιας διαφορετικής αλήθειας, μιας άλλης τοτινής πραγματικότητας, μιας «αθώας» αναλογικά ωμότητας που άρμοζε στους ποιοτικούς όρους του ιστορικού της πλαισίου. Σήμερα κυριαρχεί μια γενικευμένη υποκρισία: Καταπολεμούν τον καρκίνο και προωθούν τις επιβεβαιωμένα επιβλαβείς ταχύτητες 5G, χύνονται δάκρυα για τα συμπαθή τετράποδα και επιδεικνύεται πρωτοφανής αδιαφορία για ανθρώπινες γενοκτονίες, στηρίζονται προγραμματικά παιδιά υποανάπτυκτων κοινωνιών που σε μια δεκαετία βρίσκουν κλειστά τα σύνορα των πρότερων υποστηρικτών τους, καταπολεμούνται τα φυσικά ναρκωτικά και επιβάλλονται επικινδυνότερα ναρκωτικά συμβολικής μορφής και λειτουργίας. Τα λαϊκά παραμύθια δεν είναι μήτε ανώδυνα μήτε ουδέτερα, ούτε αφορούν-κατά μεγάλη και ευρεία παρανόηση- αποκλειστικά την παιδική ηλικία. Είναι θεματικές που λειτουργούν σε επίπεδο συμβολικό, για να βοηθήσουν τον άνθρωπο να μετακινηθεί, μέσα του, με τους γύρω του, στον κοινωνικό χώρο που ζει και κινείται. Η βία που παρουσιάζεται σε αυτά έχει μια λογική ύπαρξης, κάτι εξυπηρετεί, τίποτε δεν είναι αναιτιολόγητο. Κινείται σε ένα ασφαλές αφηγηματικό πλαίσιο, φανταστικό, με αρχή, μέση και τέλος. Η ωμότητα θυμίζει στον μικρό ακροατή τους, τον κόσμο που θα συναντήσει μπροστά του στα μελλοντικά του μονοπάτια, αυτοπροσδιορισμού ή ετεροκοινωνικά. Τον βοηθά να εντοπίσει και να αντιμετωπίσει τα σκοτάδια μέσα του, δημιουργώντας φωτεινές διαδρομές προς την επιφάνεια της συνειδητότητας. Υπενθυμίζει στον ενήλικο πόσο όμορφο είναι να είσαι άνθρωπος και πόσο δύσκολα κρατά κανείς την ανθρωπιά του, αλλά παράλληλα θίγουν τις διαχρονικές συμπεριφορές του ανθρώπου, όσες ελλοχεύουν ακόμη μέσα του, όσες ξεπέρασε με κόπο κι όσες πιθανά δοκιμάζουν ακόμη την ποιότητα του σε όλες τις εκφράσεις του. Η πραγματικότητα του σύγχρονου κόσμου είναι άραγε λιγότερο ωμή; Άλλοτε υφέρπουσα η βία, άλλοτε με τη δύναμη της εικόνας, μας θυμίζει πως ο κόσμος κινείται ταυτόχρονα προς τα μπρος και προς τα πίσω, οπισθοχωρώντας ενίοτε στα απύθμενα χειρότερα των πολέμων, των πολλαπλών εκμεταλλεύσεων, του αδηφάγου κέρδους που τίποτα δεν σέβεται, καθώς και των πολυεπίπεδων ποιοτικών εκπτώσεων στην αισθητική, την ουσία της εκπαίδευσης, τη θεσμική απαξίωση, την περιβαλλοντική ωμότητα της υποβάθμισης της φύσης, της αναπότρεπτης κλιματικής αλλαγής. Κι όλα τούτα, την ώρα των τεχνολογικών αλμάτων προς το «μέλλον» των ελπιδοφόρων κατακτήσεων, που τυφλώνεται στο παρόν και ξεχνά εύκολα το παρελθόν. Μπροστά λοιπόν στη ωμότητα της δικής μας ανθρώπινης καταγεγραμμένης ιστορικά πραγματικότητας, τα λαϊκά παραμύθια είναι η «παιδική χαρά», ένας ιδιόμορφος «παιδότοπος» της ανθρωπότητας.
3. Πέραν της
μελέτης και της καταγραφής των λαϊκών παραμυθιών, όλοι νιώθουμε πως ένα
αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της ενασχόλησης σας συνιστά η αφήγηση. Ποιος μπορεί να γίνει
αφηγητής και με ποια κριτήρια;
Η έρευνα, η καταγραφή, η μελέτη, η επιστημονική τοποθέτηση σε ανάλογα συνέδρια και η εκδοτική κινητικότητα, η σεμιναριακή εκπαίδευση και η οργάνωση φεστιβαλικών εκδηλώσεων με θεσμικό χαρακτήρα, αφορούν ένα μέρος της διαρκώς ανανεούμενης σχέσης μου με τα λαϊκά παραμύθια αλλά και τα υπόλοιπα είδη της προφορικής λογοτεχνίας (λαϊκές παραδόσεις, Αισώπειοι μύθοι, μυθολογικές ιστορίες, θρύλοι, ανώνυμες λαϊκές ιστορίες). Η φυσική σχέση παίρνει τη μορφή της αφηγηματικής προσέγγισης, δηλαδή το προφορικό ξαναζωντάνεμα μιας υπόθεσης μέσα από τη ζώσα και πάλλουσα γλώσσα, τη σωματικότητα της σκηνικής ενσάρκωσης, με τους επιτονισμούς, τις αποστροφές του λόγου, τις έντονες εικόνες, το κανάλι επικοινωνίας και αλληλόδρασης με το κοινό, τους ρεαλιστικούς διαλόγους που φτιάχνει ο προφορικός αφηγητής-παραμυθάς. Με ειλικρίνεια, αμεσότητα, οικειότητα και την επίγνωση του δυναμικού ενδιάμεσου, οφείλει να βοηθήσει την ιστορούμενη υπόθεση, τη μυθοπλαστική πλοκή του φανταστικού κόσμου, να φτάσει και να αγγίξει το ακροατήριό του, χαρίζοντάς του μοναδικές εμπειρίες από φανταστικά ταξίδια του νου, εσωτερικά και εξωτερικά. Η αφήγηση αποτελεί μια βασική ανάγκη διαχρονικά του ανθρώπου, να μιλήσει, να αποκαλύψει, να ψυχαγωγηθεί, να στοχαστεί, να συμπεράνει, να διαπραγματευτεί με ασφάλεια, να μοιραστεί τα δικά του δύσκολα κι ευχάριστα, που μπορεί να είναι ολωνών και να μιλήσει για αλήθειες μέσα από ψέματα. Ο καθένας μπορεί να αφηγηθεί στην παρέα του. Όμως όποιος επιθυμεί να γίνει ένας κοινωνικός συνομιλητής με το συλλογικό ασυνείδητο του μυθοπλαστικού, σε συνθήκες σύγχρονες σημερινές, να βγει μπροστά, στο κέντρο του λόγου με ένα γνοιάξιμο για τον άνθρωπο και την κοινωνία, χρειάζεται εκπαίδευση. Κι αυτό, γιατί πίσω από τις φανταστικές πλοκές όσων δεν έχουν ποτέ συμβεί, αλλά θα μπορούσαν να έχουν συμβεί κάπου και κάποτε σε κάποιους που δε θα γνωρίσουμε ποτέ, κρύβεται ένας ολόκληρος κόσμος που απαιτεί σεβασμό, εμπιστοσύνη, μελέτη, γνώση, μεράκι, σεμνότητα και ταπεινότητα, διαρκή επαφή και διάθεση για υπηρέτηση.
4. Πραγματοποιείτε
αφηγήσεις τόσο σε μέρη προαγωγής του πολιτισμού, όσο και σε χώρους περίθαλψης
και κοινωνικής πρόνοιας. Ποια είναι η
προσφορά του λαϊκού παραμυθιού που καθιστά την παρουσία του εξίσου ευεργετική
και στις δυο περιπτώσεις;
Η τιμητική πρόσκληση για μένα, με την ιδιότητα του προφορικού αφηγητή-παραμυθά από το Εθνικό Θέατρο στην περίοδο 2015-2020, να δώσω ζωντανή πνοή στο πρόγραμμα με κοινωνικό χαρακτήρα «Τα παραμύθια του Εθνικού» μέσα από επιλεγμένα για τη σημαντικότητα των υποθέσεων και μηνυμάτων τους λαϊκά παραμύθια, με τη μουσική συνοδεία του εξαίρετου συνεργάτη Φίλιππου Πλακιά, πρόγραμμα το οποίο απευθυνόταν σε ευπαθείς ομάδες όλων των συνθέσεων (ΑΜΕΑ, χρήστες ουσιών σε απεξάρτηση, ψυχικά νοσούντων σε απομόνωση ή κοινωνική επανένταξη, κακοποιημένων παιδιών και εφήβων, τρόφιμων διαφόρων φορέων και ιδρυμάτων, βαριά αρρώστων παιδιών υπό νοσηλεία ή θεραπευτική διαδικασία, προσφύγων, ομάδων της τρίτης ηλικίας κλπ) επιβεβαίωσε όσα γράφονταν πολλά χρόνια για τα λαϊκά παραμύθια. Τα γραφόμενα μιλούσαν για την άδηλη θεραπευτική επενέργεια των προφορικών αφηγήσεων, ιστοριών που δοκιμάστηκαν από το χρόνο, μίλησαν συμβολικά, κέρασαν απλόχερα την λαϊκή αισιοδοξία και μοίρασαν μηνύματα δύναμης σε καιρούς αδυναμίας, φωτίζοντας λογής λογής σκοτάδια, περιορίζοντας αρνητικότητες και ενισχύοντας αναδυόμενες άγνωστες εν δυνάμει θετικότητες, αναφερόμενες σε φανταστικά περιβάλλοντα, όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν. Μοναδικά κριτήρια επιλογής, τα σύμβολα των ιστοριών, οι ποιότητες των πρωταγωνιστών, το επιδιωκόμενο στοχευμένο μήνυμα, τα χαρακτηριστικά του ακροατηρίου, οι ανάγκες του, η αντιληπτική του ικανότητα και λειτουργία. Κατά τη γνώμη ενός σημαντικού Ελβετού παραμυθολόγου, του Max Luthi, τα λαϊκά παραμύθια είναι εν μέρει ψυχαγωγία και εν μέρει παιδαγωγία, μια διαχρονική ανάγκη έκφρασης της συμπυκνωμένης ανθρώπινης εμπειρίας, αφού αποτελούν γέφυρες πολιτισμού στα σταυροδρόμια της ανθρωπότητας, μιλώντας για την ολότητα της ζωής, εκεί πού όλα είναι πιθανά και όλα μπορούν να συμβούν, ξεπερνώντας τα περιοριστικά όρια ενός-πολλές φορές- αυτοκατασκευασμένου «ρεαλισμού».
5.
Από την
εμπειρία σας, ποιοι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για παραμύθια σήμερα, οι ενήλικες ή
τα παιδιά;
Τα λαϊκά παραμύθια τα έχουν ανάγκη όλοι. Σήμερα η απλοϊκότητα των υποθέσεών τους και μια επιφανειακή γραμμικότητα, τα συνδέει με την παιδική ηλικία, της αντίστοιχης απλοϊκής σκέψης, σε μια εποχή που διακρίνεται και χαρακτηρίζεται για την εμβρίθεια των κειμενικών συνθέσεων που κρύβουν ιδέες και νοήματα πίσω από περίτεχνες γραφές και ιδιόμορφες προσκλητικές λογοτεχνικές τεχνοτροπίες της πένας. Τα παραμύθια τα έχουν ανάγκη μικροί και μεγάλοι: Οι μικροί για να ανακαλύψουν και να μάθουν, οι ενήλικοι για να αναστοχαστούν και να βρίσκονται σε μια εσωτερική επαγρύπνηση. Μιλούν στον κεντρικό πυρήνα της λαϊκής ψυχής που την κουβαλούν όλοι, με αιτήματα πάγια και διαχρονικά στην μακρά διάρκεια της πορείας του ανθρώπου επί γης: Την ασφάλεια του οίκου, την ανακάλυψη του ανατροφοδοτικού άλλου μισού, τις ισορροπημένες οικογενειακές σχέσεις, το δικαίωμα διαχείρισης και απόλαυσης των προσωπικών κόπων, την ισότιμη μεταχείριση έναντι του νόμου. Έχει αλλάξει κάτι μήπως, από το μακρινό χτες στο θορυβώδες, πολύβουο, φαφλατάδικο αλλά κενόδοξο σήμερα;
6. Ως εκπαιδευτικός, ποια παρατηρείτε να είναι η σχέση των παιδιών με τα βιβλία;
Η σχέση με το βιβλίο έχει δύο άξονες επιρροής και έναν παράγοντα: Ως άξονες την οικογένεια και το σχολικό περιβάλλον και ως παράγοντα το εσωτερικό-προσωπικό κίνητρο του παιδιού. Η σχέση των παιδιών χτίζεται ανάμεσα στους δύο αυτούς σημαντικούς πόλους και μπολιάζεται από το εσωτερικό τους κίνητρο. Αν υπολογίσουμε πως το σχολείο αποτελεί έναν χώρο που οι μαθητές περνούν πολύτιμο χρόνο της καθημερινότητάς τους, μπορούμε να συμπεράνουμε πόσο σημαντική είναι η ανάπτυξη και εμβάθυνση σχέσεων με το βιβλίο και την καλλιέργεια της φιλαναγνωστικής στάσης. Όμως η αγάπη για το βιβλίο δεν μπορεί να οικοδομηθεί μέσα σε περιβάλλοντα, όπου δημιουργούνται σχέσεις αποστασιοποίησης των παιδιών από τις έντυπες μορφές, που συχνά συνδέονται ή παραπέμπουν νοερά σε καταναγκασμούς συνδεόμενους με τα σχολικά εγχειρίδια. Σήμερα τα περισσότερα σχολεία έχουν μικρής εμβέλειας βιβλιοθήκες, που συνήθως συγκροτούνται από ευαισθητοποιημένους δασκάλους και ιδιαίτερα κινητικούς συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων. Σχεδιάζονται κατά καιρούς και προωθούνται ενδιαφέροντα προγράμματα, και δρομολογούνται κατά περιόδους πρωτοβουλίες από σημαντικούς για την πολυετή παρουσία και προσφορά τους στην οικοδόμηση και ανάπτυξη σχέσεων των παιδιών και εφήβων με την λογοτεχνία που τους αφορά, όπως είναι πχ ο «Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου» ή η «Γυναικεία λογοτεχνική Συντροφιά» Η επίσημη πολιτεία, εδώ και πολλά χρόνια, αν εξαιρέσει κανείς τα προγράμματα περιορισμένης χρηματοδότησης που αξιοποιήθηκαν σε προηγούμενες δεκαετίες, για τη δημιουργία κλειστού αριθμού επίσημων σχολικών βιβλιοθηκών στελεχωμένων με βιβλιοθηκονόμους, δυστυχώς απουσιάζει ή υπολείπεται από την εθνική αναγκαιότητα δημιουργίας, εξάπλωσης και ουσιαστικής λειτουργίας οργανωμένων βιβλιοθηκών στους σχολικούς χώρους. Σε μια εποχή που οι συνθήκες ραγδαίας ηλεκτρονικοποίησης έχουν κατακλύσει την καθημερινότητα μικρών και μεγάλων, καθιστώντας την κυριαρχία των εικόνων εθιστική, καθηλωτική και αποσυντονιστική, ο τίτλος ενός αμερικανικού βιβλίου με θέμα «Ας φτιάξουμε ένα Έθνος από αναγνώστες» παίρνει ιδιαίτερο ειδικό βάρος με ανάλογη επιτακτική δρομολόγηση και προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα με κρίσιμες μελλοντικές αντανακλάσεις. Οι οθόνες όλων των ειδών καταπίνουν την ανθρώπινη, τρυφερή, ευαίσθητη υπό ανάπτυξη διάνοια. Χρειαζόμαστε ως δυναμικό αντιστάθμισμα, μια σχέση ζωής καθοριστική για την ποιότητα την προσωπικής ανάπτυξης και εξέλιξης, όπως είναι αυτή με τα βιβλία ανοιχτά, όπως επιθυμούμε να λειτουργούν και τα μυαλά των αυριανών ενηλίκων.
7. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη αύξηση συγγραφέων παιδικών βιβλίων. Διαβάζετε σύγχρονα παιδικά βιβλία και παραμύθια;
Θεωρώ πως η αύξηση της παρουσίας συγγραφέων της λογοτεχνίας για παιδιά και εφήβους, αποτελεί ένα θετικό στοιχείο και ένδειξη ενός ενδιαφέροντος ενθαρρυντικού, τόσο για την ανανέωση των εκπροσώπων τούτου του λογοτεχνικού κόσμου όσο και ευκαιρία εμπλουτισμού θεματολογικά των εκδόσεων στη σύγχρονη εποχή, δημιουργώντας νέα πρόσωπα σύνδεσης και αναφοράς. Αρκετοί είναι οι πολλά υποσχόμενοι συγγραφείς, άντρες και γυναίκες, που προσφέρουν ποιότητα γραφής και ιδεών μέσα από πρωτότυπες πλοκές, δημιουργώντας ένα προσωπικό ύφος, που προσκαλούν το αναγνωστικό κοινό-παιδιών και ενηλίκων να παρακολουθήσει τη διαδρομή της λογοτεχνικής της πένας με τις ευαισθησίες και τα προτεινόμενα αντικείμενα της επικέντρωσής τους. Το παραγόμενο αποτέλεσμα όμως δεν είναι πάντα ποιοτικό. Πολλοί υποτιμούν το παιδικό αναγνωστικό κοινό και την νοημοσύνη του, παραγνωρίζοντας τις αναδυόμενες ψυχοπνευματικές του ανάγκες και το συναισθηματικό του κόσμο, μέσα στη συνθετότητα των προβλημάτων της σύγχρονης πραγματικότητας και το πλαίσιο των φαινομένων της επικαιρότητας που ασκούν τη δική τους επίδραση. Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τις νέες εκδόσεις και τα προβαλλόμενα πρόσωπα της λογοτεχνίας για παιδιά και εφήβους, ως δάσκαλος που πήρε πρωτοβουλίες για τη δημιουργία νέων βιβλιοθηκών και των εμπλουτισμό των όποιων ήδη ευρισκόμενων στους χώρους των σχολείων, που υπηρέτησα και υπηρετώ τα τελευταία 32 χρόνια, ως ανήσυχο πρώην μέλος κριτικών επιτροπών για σχετικές ετήσιες βιβλιοπαραγωγές στον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για αρκετά χρόνια, ως βραβευμένου εκπαιδευτικού με το βραβείο Κ. Π Δερμεντζή για την φιλαναγνωστική μου κινητικότητα και πρωτοβουλία το μακρινό 2003, αλλά και ως γονέα που προσπαθεί να συμβάλλει με τον δικό του τρόπο στην οικοδόμηση ουσιαστικής σχέσης του παιδιού του με το βιβλίο γενικότερα. Έχω λοιπόν μια σταθερή σχέση κριτικής ανάγνωσης διαβάζοντας μερικές δεκάδες βιβλίων λογοτεχνίας για παιδιά και νέους κάθε χρόνο.
8.
Ποια είναι
τα σχέδια σας;
Τα τελευταία χρόνια εκπονώ τη διδακτορική μου διατριβή στο ΠΤΔΕ του ΕΚΠΑ με θέμα την αναζήτηση της ταυτότητας του αφηγητή: Από τους λαϊκούς παραμυθάδες στους σύγχρονους ιστορητές και η ενέργειά μου είναι προσανατολισμένη εκεί. Παράλληλα ετοιμαζόμαστε για το 11ο Φεστιβάλ Αφήγησης Πηλίου «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη» στο διάστημα 1-8 Αυγούστου στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας. Όμως επιθυμώντας να συμβάλω προσωπικά με το δικό μου τρόπο, στους εορτασμούς για τα 200χρονα της Εθνικής Παλιγγενεσίας από το 1821, είδα στο τέλος του Ιουνίου να κυκλοφορεί η τελευταία μου εκδοτική δημιουργία: «Γιάννη Βλαχογιάννη Μνήμη: Από το καριοφίλι στην πένα-Βίωμα-Ιστορία-Λογοτεχνία: 73 ιστορίες μιας ηρωικής εποχής» (Εκδ. Λογότυπο 2021) και δρομολογώ κάποιες αναδυόμενες εκδόσεις ακόμη σχετικά με το σημαντικό εθνικό ορόσημο. Βέβαια δεν ξεχνώ ποτέ τη λαϊκή ρήση: «Όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια, ο Θεός γελάει…»
9.
Τί
θα συμβουλεύατε τους μικρούς μας παραμυθάδες, αλλά και τους γονείς τους;
Να
είναι ανοιχτοί στη ζωή όπως και οι ήρωες των λαϊκών παραμυθιών. Να δείχνουν
σεβασμό στο τίποτα, γιατί αυτό πιθανά να τους αποκαλύψει τα πάντα. Να έχουν
κουράγιο και δύναμη μπροστά στις δυσκολίες, γιατί τούτες σμιλεύουν την ποιότητά
του ανθρώπου
. Να έχουν πάντα ενεργητική στάση μπροστά σε όλα τα εμπόδια, οι λογής λογής δράκοι φαίνονται φοβεροί μα δεν είναι ανίκητοι, και να έχουν οδηγό το όνειρό τους. Όταν θα έχουν ξεχάσει πιθανά προς τα πού επιθυμούν να κινηθούν, να μην ξεχνούν από πού ξεκίνησαν. Ο δρόμος είναι ανοιχτός και τον φτιάχνει ο καθένας μόνος του, για τον εαυτό του, με τα δικά του υλικά ή με προσεχτικά επιλεγμένες παρέες. Για τους γονείς, ως γονιός κι εγώ ο ίδιος, θα έλεγα πως το να αφουγκράζεσαι το παιδί σου, σε βοηθά να ελπίζεις για ένα καλύτερο αύριο. Να υποστηρίζεις χωρίς να πιέζεις, να ανέχεσαι χωρίς να υποχωρείς. Δεν υπάρχει δυσκολότερη και πιο υπεύθυνη ιδιότητα από αυτή του γονέα. Μια παλιά κινέζικη παροιμία λέει: «Στάσου σαν βουνό, κύλα σαν νερό…» Αυτό προσπαθώ να έχω κατά νου.
10 Κλείνοντας
θα θέλαμε να μοιραστείτε μαζί μας μια αφήγηση που αγαπάτε.
Μια φορά κι έναν καιρό, σε έναν τόπο μακρινό, σε ένα δάσος, ένας ελέφαντας κάνει τη βόλτα του και βγαίνει σε ένα ξέφωτο. Βλέπει κάτι που τον παραξενεύει: Ένα κολιμπρί, το πιο μικρό πουλί στον κόσμο, βρίσκεται με την πλάτη στο χώμα και τα πόδια στον αέρα. Σιμώνει και το ρωτάει: «Τι κάνεις αυτού αδερφέ κολιμπρί, με την πλάτη στο χώμα και τα ποδάρια στον αέρα;» Το κολιμπρί γυρίζει, τον κοιτάζει και λέει: «Δεν έφτασαν, ελέφαντα, στα αφτιά σου, που τα έχεις και μεγάλα, τα μαντάτα;» «Ποια μαντάτα;» ρωτά ξανά ο ελέφαντας. «Να! Ακούστηκε μια είδηση στο δάσος, πως θα πέσει ο ουρανός και θα μας πλακώσει!» αποκρίνεται το κολιμπρί. «Κι εσύ τι κάνεις, αυτού με την πλάτη στο χώμα και τα ποδάρια στον αέρα, αδερφέ;» λέει ο ελέφαντας. «Εγώ έχω την πλάτη μου στο χώμα και τα ποδάρια μου στον αέρα, για να μην πέσει ο ουρανός και με πλακώσει στο κεφάλι!» απαντά το κολιμπρί. «Χα, χα!» κάνει ο ελέφαντας. «Και θαρρείς εσύ, πως μπορείς του λόγου σου, με τέτοια λιανοπόδαρα, να κρατήσεις κοτζάμ ουρανό μην πέσει και σε πλακώσει στο κεφάλι;» λέει ο ελέφαντας. Τι ήταν να ακούσει τέτοιες κουβέντες το κολιμπρί. Γυρίζει καρφώνει με μια ματιά τον ελέφαντα και απαντά: «Άκου να σου πω, αδερφέ ελέφαντα! Εγώ αυτά τα ποδάρια έχω, μ’ αυτά θα τον κρατήσω!»
Τα λαϊκά παραμύθια είναι τα μικρά ποδάρια των ανθρώπων
να κρατήσουν τις δυσκολίες της ζωής αλλά και τα δικά μου στην πορεία μου στον
κόσμο. Πότε για να επιχειρώ διαδρομές, πότε για να πατώ σταθερά στη γη και πότε
για να κρατάω ασφαλείς αποστάσεις από κακόβουλους «ουρανούς» που επιβουλεύονται
αρνητικότητες…
Για όσους επιθυμούν την εμπλουτισμένη διαδικτυακή μορφή (με βίντεο και φωτογραφίες) μπορούν να ακολουθήσουν τον σύνδεσμο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου