Ένα βιβλίο για τα αρχαία Επιγράμματα του Μάρκου Βαλέριου Μαρτιάλη

Μετάφραση: Καίτη Βασιλάκου

ISBN: 9789605373467

Σελίδες 132

Μάιος 2024

Αν και το παρόν ιστολόγιο προσανατολίζεται και κινείται σταθερά στην προβολή και ανάδειξη του λαϊκού παραμυθιακού λόγου και της αφηγηματικής του προσέγγισης, κατά καιρούς ο γράφων επιμελητής αναρτά υλικό φιλολογικού, λογοτεχνικού ή ιστορικού περιεχομένου που εκτιμά πως αξίζει της γενικότερης βιβλιοφιλικής προσοχής ενός πλατιού κοινού. Στην παρούσα περίπτωση λοιπόν, παρουσιάζεται ένα μικρό επιλεγμένο μέρος της "εξειδίκευσης" του δημιουργού του. Ο Ρωμαίος Μάρκος Βαλέριος Μαρτιάλης (40-104 μΧ) με ιβηρική καταγωγή, υπήρξε ένας εξαιρετικός επιγραμματοποιός της εποχής του, αφού συνέγραψε δώδεκα βιβλία με περισσότερα από 1500 ποιήματα, από διατυπωμένες απόψεις-εκτιμήσεις-κρίσεις με σύντομο ποιητικό τρόπο, τα οποία εκδόθηκαν στα χρόνια 86-106 μΧ. Τα περισσότερα από τα "Επιγράμματα", ένα ιδιαίτερο γραμματειακό είδος, έχουν καυστικό χαρακτήρα και αναφέρονται σε πλειάδα προσώπων της επώνυμης ρωμαϊκής κοινωνίας της εποχής του, όπως πχ αυτοκράτορες, αξιωματούχους,  συγγραφείς, φιλοσόφους, νομικούς, δασκάλους, μονομάχους, εργολάβους ή ακόμη και σκλάβους, άντρες και γυναίκες. 

Ο χαρακτήρας των επιγραμμάτων που επέλεξε με ιδιαίτερη επιμέλεια η φιλόλογος-λογοτέχνης Καίτη Βασιλάκου, διακρίνονται από την σκωπτικότητά τους, αλλά και για την αμεσότητα μιας έμμεσης κριτικής που αναφέρεται σε επιλήψιμες ανθρώπινες συμπεριφορές με ηθική αντανάκλαση. Αν έχουν ενδιαφέρον στις μέρες μας, αυτό οφείλεται στο σατιρικό στοιχείο που αναδύεται έντονα, αναδεικνύοντας τη δύναμή του διαχρονικά. Η επιλογή των συγκεκριμένων επιγραμμάτων της εν λόγω έκδοσης ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ των εκδόσεων ΑΠΟΠΕΙΡΑ (Μάιος 2024), με βάθος και πηγή αναζήτησης την τρίτομη έκδοση του D.R. Shackleton "Anthologia Latina" (Loeb 1993), σχετίζεται με τους ανθρώπινους χαρακτήρες και τη θέση τους στη ρωμαϊκή κοινωνία, που φαίνεται να μοιάζουν πολύ με εκείνους της σημερινής εποχής και ας μας χωρίζουν πάνω από είκοσι αιώνες με το έργο του Μαρτιάλη.

Σε κάθε περίπτωση το αναγνωστικό κοινό θα χαρεί, θα διασκεδάσει και σίγουρα θα προβληματιστεί θερικά από τα γραφόμενα.

Ένα μικρό δείγμα:

1. 

"Έχει ο Αφρικανός εκατομμύρια κι όμως κι άλλα κυνηγά.

Η Τύχη δίνει σε πολλούς πάρα πολλά μα σε κανέναν αρκετά"

2.

"Θαΐδα, σε κανέναν δεν λες όχι, αλλά αν γι' αυτό δεν ντρέπεσαι,

για τούτο ας ντρέπεσαι τουλάχιστον, πως όχι Θαΐδα, σε τίποτα δεν λες"

3.

Γιατί, άμα είναι να απαγγείλεις, τυλίγεις το φουλάρι στο λαιμό σου;

Αυτό ταιριάζει πιο πολύ στα αυτιά μας"

4.

"Μέχρι τώρα γιατρός ήταν ο Δίαυλος: τώρα είναι νεκροθάφτης.

Ό,τι ως νεκροθάφτης κάνει, και ως γιατρός το έκανε"