Από τις Εκδόσεις Εύμαρος 2024
Από τις Εκδόσεις Απόπειρα 2024
Από τις Πρότυπες εκδόσεις Πηγή 2023
Α΄ έκδοση : Νοέμβριος 2023
Σελίδες: 78
Διαστάσεις: 13×18 cm
ISBN: 978-960-626-683-6
Από τις Εκδόσεις Απόπειρα 2023
.jpg)
Ά Έκδοση: Ιούλιος 2023
Σελίδες 354
Σχήμα 13Χ20
ISBN: 978-960-537-332-0
Από τις Εκδόσεις Αγγελάκη 2023
Ά Έκδοση: Ιούλιος 2023
Σελίδες 224
Σχήμα 14Χ21
ISBN: 978-960-616-347-0
Από τις Εκδόσεις Αγγελάκη 2023
Ά Έκδοση: Ιανουάριος 2023
Σελίδες 144
Σχήμα 17Χ24
ISBN: 978-960-616-303-4
.jpg)
Ά Έκδοση Οκτώβριος 2022
Σελίδες 382
Σχήμα 14,5Χ21
ISBN: 978-960-615-515-4
Από τις Εκδόσεις ΕΥΜΑΡΟΣ 2022
Ά Έκδοση Αύγουστος 2022
Σελίδες 272
Σχήμα 14Χ21
ISBN: 978-618-5656-18-8
Από Εκδόσεις ΑΡΜΟΣ 2021
Ά Έκδοση Δεκέμβριος 2021
Σελίδες 236
Σχήμα 14Χ21
ISBN: 978-960-615-437-9
"Ο γαϊδαράκος των Χριστουγέννων"
(Παιδική λογοτεχνία)
Α΄ έκδοση 2009-Β΄ έκδοση 2021
Σελίδες: 64
ISBN 978-960-527-550-1
Κείμενο: Δημήτρης Β. Προύσαλης
Εικονογράφηση: Μανώλης Φραγκούλης
Η ιστορία του σπουδαιότερου γαϊδαράκου του κόσμου αφού είναι αυτόπτης μάρτυρας σε μια γέννηση ξεχωριστή και περιγράφει ένα ταξίδι που ίσως να άλλαξε τις τύχες του κόσμου
..........................................
Από Εκδόσεις ΛΟΓΟΤΥΠΟ
Ά Έκδοση Ιούνιος 2021
Σελίδες 400
Σχήμα 14Χ21
ISBN: 978-618-84676-8-2
Ά Έκδοση Ιούλιος 2020
Σελίδες 104
Σχήμα 22Χ22
ISBN: 978-618-84676-4-4
.................................
Ά Έκδοση Δεκέμβριος 2020
Σελίδες 288
Σχήμα 14Χ21
ISBN: 978-618-5162-80-1
Ά έκδοση Νοέμβριος 2017
Β έκδοση Ιούλιος 2020
Σελίδες 210
ISBN 978-618-5162-22-1
Επιμέλεια Έκδοσης, πρόλογος, σημειώσεις
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Πρόλογος
Το υλικό της συλλογής που κρατάτε έχει ένα ιδιαίτερο
χαρακτηριστικό. Πρόκειται για μια αρμαθιά παραμυθιών της προφορικής παράδοσης
των λαών του κόσμου, που βρέθηκαν στη διαδρομή ενός παραμυθά-σύγχρονου αφηγητή
και αποτέλεσαν το περιεχόμενο αλλά και το μέσο μιας άτυπης αλλά συνειδητής παρέμβασης
απέναντι στα κοινωνικά δεδομένα, που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα μετά την κρίση
του 2009 και ό,τι δρομολογήθηκε ύστερα από αυτή, μέσα από τα επαχθή
και ατέλειωτα διαδοχικά μνημόνια. Οι περισσότερες από αυτές τις ιστορίες
ακούστηκαν κατά τη διάρκεια ιστορήσεων σε πολλούς διαφορετικούς χώρους, σε παραστάσεις
αφήγησης στοχευμένης, σε όλη την Ελλάδα, απευθυνόμενες σε πλατύ
ενήλικο ακροατήριο κάτω από τον τίτλο: «Λαϊκά παραμύθια ενάντια στων σκοτεινών μνημονίων τις ψυχοφθόρες
εποχές». Άλλες έρχονταν από παλιά να
ταιριάξουν με την ανάγκη αντιμετώπισης μιας νέας πρωτόγνωρης κατάστασης και
άλλες ιστορίες αναδύθηκαν μέσα από μια πορεία συνειδητοποίησης μιας
καινούργιας συνθήκης, η οποία επηρέασε και τροποποίησε την ποιότητα ζωής της πλειονότητας
του ελληνικού λαού και δυσκόλεψε ντόπιους και ξένους από άλλες πατρίδες που
συμβιώνουν μαζί σ’ αυτόν τον τόπο.
Οι συνέπειες υπήρξαν καταιγιστικές. Άνθρωποι έχασαν τις
δουλειές τους σε ένα διευρυμένο και πλατύ φάσμα απασχόλησης και εργασιακών
σχέσεων, άλλοι έβαλαν τέλος στη ζωή τους αυτοκτονώντας μέσα σε ένα πέπλο αποσιώπησης
της «απονενοημένης»πράξης, άλλοι πήραν τους
δρόμους της ξενιτιάς, φεύγοντας μακριά από μια πατρίδα που ξέρει καλά να μιλάει
για το παρελθόν της, να βαλτώνει στο παρόν της και να υπονομεύει το μέλλον της.
Η περιουσία του ελληνικού λαού-ολωνών μας-εκποιήθηκε, τα παζάρια γέμισαν τους πάγκους
τους με προσφορές για λογής-λογής αρπακτικά επενδυτές, η κοινωνία σάστισε από
τις αναντιστοιχίες ιδεολογικών επικλήσεων και κυβερνητικών
εφαρμογών-υιοθετήσεων, γενιές αγέννητων βρέθηκαν ξαφνικά χρεωμένες για πολλές
μελλοντικές δεκαετίες και ο κόσμος αρχικά βουβάθηκε από τα αλλεπάλληλα κύματα
χτυπημάτων σε όλα τα επίπεδα της προσωπικής και κοινωνικής ζωής.
Ο αφηγητής ως μέλος της κοινότητας, έχοντας την
ευθύνη της τοποθέτησης απέναντι στα γεγονότα της εποχής του, επειδή ακριβώς παίρνει
την πρωτοβουλία να βγει στο κέντρο του λόγου και να μιλήσει, δεν είχε το
δικαίωμα να μείνει βουβός, μήτε να υποδυθεί τον συνήθη ρόλο που του αποδίδουν-εσφαλμένα-οι
άλλοι ως διασκεδαστή-ψυχαγωγού. Όμως πώς να μιλήσει κανείς όταν ο κόσμος γύρω
του έχει κορεστεί από τις συνεχείς εξυφάνσεις αρνητικότητας των διαμορφωτών της
κοινής γνώμης, όταν το μόνο χρώμα που κυριαρχεί ολόγυρα είναι το μαύρο σε όλες
τις αποχρώσεις του, πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές; Τι να πεις και με ποιον
τρόπο για να πεταχτεί μια σπίθα, αναγκαία και ικανή να βάλει φωτιά στον κάμπο
της εύκολης παραίτησης, της καλλιεργούμενης απραξίας, της σχεδιασμένης
ιδιώτευσης, της γενικευμένης απελπισίας, της κατασκευασμένης αδιαφορίας, της δικαιολογημένης δυσαρέσκειας,
της δρομολογούμενης απάθειας;
Εδώ ήταν που ήρθαν τα λαϊκά παραμύθια και οι ανώνυμες προφορικές
ιστορίες από τις παραδόσεις του κόσμου. Ιστορίες που περπάτησαν μαζί με τον παραμυθά
σε μια πορεία ανακαλυπτική των δυνατοτήτων, αποκαλυπτική των δυνάμεων και
ενδυναμωτική των αντοχών. Αφηγήματα αγνώστων εκπροσώπων του λαϊκού στοιχείου που
φώτισαν τον ατομικό δρόμο του ιστορητή στη πορεία του προς συνάντηση νέων υπό διαμόρφωση
κοινοτήτων και συνειδήσεων καθώς και ποιοτικά διαφοροποιημένων συνθηκών. Πώς μπορούν
όμως τα λαϊκά παραμύθια, αυτό το τόσο παλιό άυλο «υλικό» της προφορικότητας, να
συνδιαλλαγούν με φαινόμενα και καταστάσεις μιας εποχής με τόσο σύγχρονα και
σύνθετα προβλήματα, που φαίνεται να βυθίζουν σε κρίση διάρκειας πλατιά κοινωνικά
στρώματα, να θέτουν υπό ανατίναξη γεωγραφικές περιοχές, να υπονομεύουν
κατακτήσεις δεκαετιών και να επαναδιαμορφώνουν σε αρνητικότερους κάθε φορά
όρους το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των περισσότερων;
Τα λαϊκά παραμύθια και η
λειτουργία τους
Τα λαϊκά παραμύθια, μέσα από τις θεματικές τους και την υποστηρικτική
επενέργεια της προφορικής αφήγησής τους, υπήρξαν ανέκαθεν ένα ισχυρό αντίδοτο
σε περιόδους κρίσης του ανθρώπου. Δημιουργήθηκαν από μια εσώτερη ανάγκη του να τοποθετηθεί
απέναντι σε σημαντικά ζητήματα προσωπικής ανάπτυξης, ατομικής αυτογνωσίας, διαπραγμάτευσης
θεμελιωδών προβλημάτων σε όλη την πορεία της ζωής του μέσα από την επαφή με τον εαυτό του, το στενό του οικογενειακό περιβάλλον,
τις διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις και επαφές, και την κίνηση του μέσα σε
ένα πλαίσιο σύνθετων και ουσιωδών επιπέδων με τον έσω και τον έξω από αυτόν
κόσμο.
Με επίφαση πάντα την ψυχαγωγική ατμόσφαιρα των κατά συνθήκη παραμυθιακών
αφηγήσεων, που από παρεξήγηση και άγνοια ταυτίζονται λανθασμένα και αποκλειστικά
με την παιδική ηλικία, ζητούμενο αποτέλεσε η ισορροπία, η κοινωνική συνοχή, η πολλαπλή ενδυνάμωση του ατόμου και της κοινότητας,
ο αναστοχασμός μπροστά στα δύσκολα, τα ανυπέρβλητα, τα φαινομενικά τετελεσμένα,
τα λογής-λογής αρνητικά που ξεπετάγονταν στους ήρωες των υποθέσεων. Αποτέλεσαν και εξακολουθούν -όπως φαίνεται-να αποτελούν πολύτιμο
υλικό άδηλης υποστήριξης, ενεργητικής λαϊκής συμβουλευτικής, παρότρυνσης στη
δράση, ενίσχυσης της θέλησης του ακούοντα και μπολιάσματος στο κοίταγμα της ζωής
με θετικό πρόσημο μέσα από τις ανώνυμες προφορικές υποθέσεις. Οι τελευταίες
γίνονται ένα εργαλείο μετασχηματιστικό της ψυχολογίας και διάθεσης της
κοινότητας στην κατεύθυνση της τροποποίησης της οπτικής-προσέγγισης και
αντιμετώπισης των καταστάσεων. Μας αποκαλύπτουν, μέσα από ποικίλες προσομοιώσεις
υποθέσεων πραγματικών περιβαλλόντων ή φανταστικών προβολών και επινοήσεων, έναν
τρόπο για να πραγματευόμαστε τα μικρά και μεγάλα προβλήματα της ζωής, βιωμένης ή επικείμενης μελλοντικής. Σε περιόδους αδιεξόδων ή
κρίσεων αποτελούν έναν πολύτιμο πόλο φωτεινότητας αφού η θετική αντίληψη των απανταχού
λαϊκών ανθρώπων προβάλλεται μέσα από αντίστοιχα πρότυπα ανάλογων θετικών στάσεων
των εμπλεκόμενων πρωταγωνιστών. Μας υπενθυμίζουν πως οι δυσκολίες είναι μέσα
στην ανθρώπινη διαδρομή αλλά δεν είναι ανυπέρβλητες, πως η ζωή έχει πολλές πλευρές με
αντιθέσεις και οι καταστάσεις παρουσιάζουν διαχρονικά παροδικότητες. Αρκεί εμείς να μη οπισθοχωρήσουμε, αρκεί να μη
λυγίσουμε στα δύσκολα, αρκεί να θελήσουμε την αυτονόητη μα όχι εύκολη επιβεβαίωση
του δίκιου, αυτήν που κερδίζει ως δικαίωση της στάσης του ο ήρωας πάντα μέσα από
δοκιμασίες. Χωρίς να «αποκοιμίζουν» το κοινό, έχουν τη δύναμη να μας
καθησυχάζουν αφού στο τέλος όλα θα πάνε καλά και μοιράζουν απλόχερα την ελπίδα σε
όσους πιθανά την έχουν απωλέσει ή την αναζητούν εναγώνια.
Μέσα από αυτά, ο λαϊκός άνθρωπος του χτες, αυτός ο
μακρινός μας συγγενής, στάθηκε όρθιος, όταν όλα γύρω του κατέρρεαν, και σήκωσε
το ανάστημά του απέναντι σε δράκους φαινομενικά ανίκητους για να τους κοιτάξει
ολόισια στα μάτια. Καταλάγιασε και νίκησε το φόβο του, κινήθηκε κόντρα στα εμπόδια,
μέτρησε τις δυνάμεις του και μπόρεσε ν’ αντιμετωπίσει το παρόν του με
θετικότερη διάθεση σε μια δυσκολότερη ποιοτικά εποχή όπου οι βεβαιότητες ήταν
λιγότερες και τα δεδομένα εξέλειπαν ή χαρακτηρίζονταν από αρνητικότητες, ενώ παράλληλα
λοξοκοίταξε στο μέλλον με αισιοδοξία. Τα παραμύθια θίγουν όλα τα παραπάνω με
έναν τρόπο μοναδικό καθώς έχουν την ικανότητα, αν τα ακούσεις, όχι με το μυαλό μα με την καρδιά σου, να μιλήσουν για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα
αποκαλύπτοντας πλευρές θετικότητας και συνδέοντας το συλλογικό φαντασιακό με
την ανθρώπινη εμπειρία, δίνοντας στην τελευταία ουσία και νόημα, οικοδομώντας νέα
πλαίσια τόσο για το άτομο όσο και για την κοινότητα.
Εκείνο το στοιχείο που τα ξεχωρίζει ως πρωτότυπο υλικό
υποστηρικτικής λειτουργίας είναι η ελευθερία που δίνουν στον καθένα που τα
ακούει να πάρει το προσωπικό του μήνυμα, να κάνει σύνδεση με την ιδιαίτερη πορεία
του, να τα συσχετίσει με τον ατομικό του κώδικα αξιών και σύστημα αναφορών, αλλά
ταυτόχρονα να τον βοηθήσει να συναντήσει την συνύπαρξη με το κοινωνικό σύνολο
ενδυναμώνοντας την έννοια του δεσμού με την ομάδα.
Τα παραμύθια του παρόντος
βιβλίου
Η παρούσα συλλογή αποτελείται από ανώνυμες ιστορίες των παραδόσεων
των λαών οι οποίες στο μεγαλύτερο μέρος τους δεν έχουν ξανακουστεί προφορικά
στον ελλαδικό χώρο μήτε έχουν κυκλοφορήσει σε έντυπη μορφή. Ορισμένες από αυτές αποτέλεσαν μερικό υλικό από πρότερες εκδοτικές μου παρακαταθήκες όπως
είναι για παράδειγμα οι «Παραμύθια του Κάτω Κόσμου», «Ελληνόφωνα
παραμύθια από την Κάτω Ιταλία» , «Παραμύθια των Παραμυθάδων», των εκδόσεων ΑΠΟΠΕΙΡΑ, και «Λαϊκά παραμύθια από τις άκρες του Κόσμου», «Λαϊκά
παραμύθια των Παλαιστινίων» των
εκδόσεων Α/συνέχεια. Αρκετές από τις επιλεγμένες ευρισκόμενες εδώ, δεν έχουν
ακόμη ταξινομηθεί και η τύχη τους αναμένεται πιθανά να κριθεί στα μελλοντικά
συνέδρια των απανταχού παραμυθολόγων. Περιλαμβάνονται επίσης αφηγήματα που οι παραλλαγές
τους έχουν ήδη αποτελέσει υλικό κατηγοριοποίησης με αναφορά κωδικού αριθμού
ταξινόμησης στον Διεθνή Κατάλογο των A. Aarne-S. Thompson-H.J.Uther. Περίπου το
ένα τρίτο των ιστοριών του βιβλίου ανήκει τυπολογικά σε έναν αντίστοιχο τέτοιο
αριθμό. Ανάμεσά τους συναντούμε έξι από τις επτά κατηγορίες του Διεθνούς
Καταλόγου Ταξινόμησης δηλαδή ιστορίες από την κατηγορία «Μύθοι Ζώων» (ATU 1-299), «Μαγικά παραμύθια» (ATU 300-749), «Θρησκευτικά παραμύθια» (ATU 750-849), «Ρεαλιστικά-Νοβελιστικά παραμύθια»(ATU 850-999), «Ευτράπελα-Ανεκδοτολογικά παραμύθια»(ATU 1200-1999) και «Τυπολογικά παραμύθια» (ATU 2000-2411). Η συλλογή όμως φιλοξενεί ακόμη
ιστορίες προερχόμενες από τη θρησκευτική παράδοση περιοχών και ανάλογες
διδασκαλίες πνευματικών-φιλοσοφικών κινημάτων και μύθους του Αισώπου, ιστορίες από
τοπικές μυθολογίες, παροιμιόμυθους αλλά και ανώνυμα προφορικά λαϊκά αφηγήματα που
έχουν καθαρό οικολογικό χαρακτήρα. Είναι γραμμένες όπως ειπώθηκαν προφορικά από
τον γράφοντα και είναι στη λογική του retold, δηλαδή βασισμένες μεν σε πρωτογενή
υλικά-πηγές αλλά ξαναειπωμένες μέσα από τη μυθοπλαστική, ανασυνθετική απόδοση
και αναδιήγηση του σύγχρονου αφηγητή που πρωτίστως όμως σέβεται το υλικό που διαχειρίζεται
και δεν διαφοροποιείται πολύ από τις αρχικές ευρισκόμενες και αναφερόμενες στη
βιβλιογραφία πηγές.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία κεφάλαια: Α) «Παραμύθια για να συλλογάσαι», Β) «Παραμύθια για να ελπίζεις» και Γ) «Παραμύθια για να πράττεις». Καθώς το υλικό των παραμυθιών, που ερχόταν κατά καιρούς
να με συναντήσει, ήταν ποικίλο και πολυάριθμο, έπρεπε να κατηγοριοποιηθεί κατά το προσωπικό
κριτήριο του επιμελητή της έκδοσης, σύμφωνα με τις ανάγκες όμως που
δημιουργούσε η ίδια η κοινωνική πραγματικότητα. Με τον τρόπο αυτό συγκροτήθηκε
το περιεχόμενο του πρώτου κεφαλαίου «Παραμύθια για να συλλογάσαι», όπου συμπεριλαμβάνονται ιστορίες που επιζητούν
εναγώνια την αναστοχαστική μας διεργασία καθώς τα ζητήματα που θίγονται είναι
διαρκώς αναδυόμενα μέσα στην καθημερινότητα του ανθρώπου και θέτουν ουσιαστικούς
προβληματισμούς σε κοινωνικό και φιλοσοφικό επίπεδο.
Επειδή η κρίση αντιμετωπίζεται πρώτιστα με την
διάθεση της ελπίδας-που βγήκε τελευταία από το κουτί της Πανδώρας-γεννήθηκε η
ιδέα δημιουργίας ενός δεύτερου κεφαλαίου, του «Παραμύθια για να ελπίζεις». Εδώ κυρίαρχο στοιχείο ανάδυσης αποτελεί η έννοια της
ελπίδας, βασικό συστατικό ανάτασης και θετικής ενατένισης του ορίζοντα όσο
γκρίζος και να παρουσιάζεται, όποιας ποιότητας εμπόδια μπορεί να ορθώνονται
δυνητικά απέναντι στον άνθρωπο και τις σχέσεις του. Το τρίτο κεφάλαιο «Παραμύθια
για να πράττεις» θέτει την ανάγκη της έμπρακτης
στάσης απέναντι στη δυσκολία των καιρών και περιλαμβάνει ιστορίες που επιζητούν
την κίνηση της ουσιαστικής πράξης απέναντι σε όσα υπονομεύουν τη ζωή ή
στηλιτεύουν την απουσία της με όσα αυτή συνεπάγεται.
Οι ιστορίες που επιλέχτηκαν για να αποτελέσουν το
υλικό της συλλογής έχουν έναν χαρακτήρα κοινωνικής απεύθυνσης αφού περισσότερο
αφορούν συλλογικές διεργασίες και δυναμικές και λιγότερο ατομικές-προσωπικές
προσεγγίσεις. Αρκετές θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως η βάση για υποκειμενικές
ενδοσκοπήσεις και ανάλογες νοηματοδοτήσεις, αλλά η πρόθεση του γράφοντα
επιμελητή αφορά ομάδες ανθρώπων με συνδετικό στοιχείο την κοινωνική συνύπαρξη
και τη συλλογική διαχείριση στα πλαίσια μια κοινής πορείας.
Ορισμένες από τις ιστορίες που συμπεριλαμβάνονται αξιοποιήθηκαν
ως υλικό στο Πρόγραμμα Κοινωνικής Δράσης «Τα παραμύθια του Εθνικού» του Εθνικού
Θεάτρου (περίοδος 2015-2016) και «Παραμύθια από την Ομόνοια στο λιμάνι» (περίοδος
2016-2017) με τη συνεργασία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, πρόγραμμα σε εξέλιξη
την περίοδο 2017-2018με απεύθυνση σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (παιδιά ειδικών
κατηγοριών, ενήλικοι σε κρίση, άστεγες οικογένειες, πρόσφυγες, ομάδες σε
επανένταξη)ως έμπρακτη εφαρμογή μιας εξαιρετικής ιδέας-σύλληψης του καλλιτεχνικού
του Διευθυντή Στάθη Λιβαθινού, και μελοποιήθηκαν με τρόπο μοναδικό κατά μέρη
από τον μουσικό και τραγουδοποιό Φίλιππο
Πλακιά.
Η συλλογή ολοκληρώνεται με τις σημειώσεις στο τέλος που έχουν
χαρακτήρα λαογραφικό, φιλολογικό και ανθρωπολογικό, απαραίτητη προσέγγιση προκειμένου
να φωτιστεί το παρόν υλικό και να αποκαλυφθούν οι διαδρομές της κάθε ιστορίας,
οι συναντήσεις και επιρροές που κρύβει, το υπόβαθρο που πλουτίζει το χαρακτήρα
των μηνυμάτων που κουβαλά και οι άδηλες διεργασίες που συγκροτούν τις
υφιστάμενες παραλλαγές. Πρόκειται για μια αναγκαία ματιά που αναδεικνύει τη
σημαντικότητα του παραμυθιακού υλικού καθώς ξετυλίγεται στη διάθεση του παραμυθόφιλου
αναγνώστη ένας κρυμμένος θησαυρός από πληροφορίες και στοιχεία που συμπληρώνουν την συνθετική ταυτότητα των αφηγημάτων και του κόσμου που
τα γέννησε με τα χαρακτηριστικά του.
Στο βάθος του ορίζοντα απλώνονται γκρίζα σύννεφα, ο
καιρός για παραμύθια εξαιρετικός. Ένα υλικό λοιπόν-το παραμύθι- για να μπορείς
να ερμηνεύεις και να στέκεσαι στον κόσμο και ένα μέσο-η προφορική ιστόρηση-για
να τοποθετείσαι θετικά, άμεσα κι ανθρώπινα απέναντι σ’ αυτόν.
Ακολουθώντας την παράδοση όλων
των εκδοτικών μου κινήσεων, έτσι και στην παρούσα, όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις
του βιβλίου διατίθενται στο διηνεκές για την υποστήριξη σωματείων και φορέων
κοινωνικής δράσης και η συγκεκριμένη κυκλοφορία υποστηρίζει τον
Σύλλογο Μεταμοσχευθέντων Καρδιάς-Πνεύμονα «Σκυτάλη».
Αθήνα, Οκτώβρης του 2017
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Δάσκαλος,
αφηγητής και μελετητής των λαϊκών παραμυθιών
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ" ΒΟΛΟΥ
Κυριακή 15 Απριλίου 2018 ΕΝΘΕΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ σ.40
Άρθρο-παρουσίαση
Του Β.Δ. Αναγνωστόπουλου
Ομότιμου καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ" ΒΟΛΟΥ
Κυριακή 15 Απριλίου 2018 ΕΝΘΕΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ σ.40
Άρθρο-παρουσίαση
Του Β.Δ. Αναγνωστόπουλου
Ομότιμου καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Προύσαλης
Δημήτρης
Παραμύθια
λαϊκά ενάντια σε δύσκολους καιρούς
Αν κάποιος θέλει να δοκιμάσει την παρηγορητική
δύναμη των παραμυθιών δεν έχει παρά να αναζητήσει το πρόσφατο βιβλίο του
Δημήτρη Προύσαλη με τίτλο «Παραμύθια λαϊκά ενάντια σε δύσκολους καιρούς»,
εκδόσεις Εύμαρος, Αθήνα 2018, σελ.204, με την υποστήριξη της Μη Κερδοσκοπικής
Εταιρείας «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη».
Εδώ θα ανακαλύψειο αναγνώστης έναν
πολύτιμο θησαυρό από την παγκόσμια λαϊκή λογοτεχνία, παραμύθια και ιστορίες που
έχουν ζυμωθεί μέσα στους αιώνες στην ψυχή του ανθρώπου όπου γης. Ανταύγειες
αλήθειας που δοκιμάστηκαν, άντεξαν στο χρόνο και σήμερα εξακολουθούν να έχουν
τη σημασία και την αξία τους, ιδιαίτερα
για όσους βρίσκονται σε μεγάλη πίεση μέσα στην κρίση που διέρχεται η κοινωνία
μας.
Ο Δημήτρης Προύσαλης,( εκπαιδευτικός, αφηγητής, υπ. διδάκτωρ Λαογραφίας), υπηρετεί με ιδιαίτερο πάθος την προφορική λογοτεχνία
καταγράφοντας ευδόκιμη προσφορά πλέον
των 20 χρόνων, συμμετέχει σε συνέδρια λαογραφικά ελληνικά και διεθνή, έχει
εκδώσει 12 βιβλία με παραμυθολογικό περιεχόμενο, είναι καλλιτεχνικός διευθυντής
του Φεστιβάλ Αφήγησης Πηλίου «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη», του
Φεστιβάλ Αφήγησης «Αθήνα…μια πόλη παραμύθια» κ.ά. Ο Δημήτρης Προύσαλης ξέρει
καλά την τέχνη να μεταφέρει τη λαϊκή σοφία τόσο προφορικά με την αφήγηση όσο
και γραπτά με την επιλογή κειμένων (και ανακαμινευμένων στην ψυχή του) από τη
διεθνή προφορική λογοτεχνία.Τον απολαμβάνουμε κάθε καλοκαίρι στις γιορτές του
παραμυθιού στο Πήλιο.
Φορέας, λοιπόν,
αυτής της διαχρονικής σοφίας είναι ο
αφηγητής, ο οποίος, όπως σημειώνεται
στον Πρόλογο του βιβλίου, «ως μέλος της κοινότητας, έχοντας την ευθύνη της
τοποθέτησης απέναντι στα γεγονότα της εποχής του, επειδή ακριβώς παίρνει την
πρωτοβουλία να βγει στο κέντρο του λόγου και να μιλήσει, δεν είχε το δικαίωμα
να μείνει βουβός, μήτε να υποδυθεί τον συνήθη ρόλο που του αποδίδουν
-εσφαλμένα-οι άλλοι ως διασκεδαστή-ψυχαγωγού». Αυτή η θέση-άποψη υπαγορεύει και
το ιδιαίτερο στίγμα αυτής της συλλογής , να δώσει στον αναγνώστη παραμύθια και
παραμυθιακές ιστορίες που «υπενθυμίζουν πως οι δυσκολίες είναι μέσα στην
ανθρώπινη διαδρομή αλλά δεν είναι ανυπέρβλητες, πως η ζωή έχει πολλές πλευρές
με αντιθέσεις και οι καταστάσεις παρουσιάζουν διαχρονικά παροδικότητες[…].Χωρίς
να «αποκοιμίζουν» το κοινό, έχουν τη δύναμη να μας καθησυχάζουν αφού στο τέλος
όλα θα πάνε καλά και μοιράζουν απλόχερα την ελπίδα σε όσους πιθανά την έχουναπωλέσει
ή την αναζητούν εναγωνίως».
Επίσης ένα δεύτερο γνώρισμα της συλλογής είναι
ότι τα κείμενα προέρχονται από τη διεθνή παραμυθολογία, από ανώνυμες ιστορίες
των λαών (άγνωστες οι περισσότερες στον ελλαδικό χώρο και πρώτη φορά κυκλοφορούν
σε έντυπη μορφή), γεγονός που βεβαιώνεται με τον καλύτερο τρόπο ο ανθρωπολογικός
τους χαρακτήρας. Προέρχονται από Ινδία
(4), Κίνα (4), Ελλάδα (3), Αφρική (2), Αμερική (2), Μέση Ανατολή(2),Περσία (2),Παλαιστίνη
(2), και από ένα Κύπρος, Καναδάς, Πουέρτο Ρίκο, Καλαβρία, Νότιος Αφρική,
Λιθουανία, Αφγανιστάν, Ρουμανία, Σκωτία, Πορτογαλία,Βουλγαρία, Ταϊλάνδη,
Κασμίρ, Μεξικό, Αραβία, Πολωνία.
Το
περιεχόμενο της συλλογής μετά τα εισαγωγικά διαιρείται σε τρεις ενότητες.
Κεφάλαιο Α. Παραμύθια για να συλλογάσαι ( 13 παρ.), Κεφάλαιο Β. Παραμύθια για
να ελπίζεις (9 παρ.) και Γ. Παραμύθια για να πράττεις (15 παρ.).Ακολουθούν οι
Σημειώσεις( σπουδαίο κεφάλαιο με ιστορικές,ερμηνευτικές και λαογραφικές
πληροφορίες για κάθε παραμύθι ή παραμυθιακή ιστορία, σελ.171-198 ), πηγές,
βιβλιογραφία, βιογραφικά.Και είναι
προφανές ότι η κάθε ενότητα αποβλέπει πιο πολύ
στην ενεργοποίηση ανάλογων ψυχικών δυνάμεων και δυνατοτήτων του αναγνώστη, όπως είναι η σκέψη και ο
στοχασμός, η ελπίδα και η αισιοδοξία, η θέληση και η πράξη.Με άλλα λόγια να
βοηθήσει τον άνθρωπο να σκεφτεί πιο ψύχραιμα, να έχει ελπίδα και να
κινητοποιηθεί, προκειμένου να ξεπεράσει τη δύσκολη κατάσταση που αντιμετωπίζει.
Αναδεικνύει έτσι τον υποστηρικτικό ρόλο του λαϊκού παραμυθιού. Άλλωστε η λέξη
παραμύθι περικλείει και την έννοια της παρηγοριάς, της ενεργητικής
συμπαράστασης, δηλαδή το «ωφέλιμον» του μύθου, πέραν του «τερπνού».
Και μάλλον
θα συμφωνήσουμε( παρότι προσπερνούμε την αισθητική και την ψυχαγωγία της
αφήγησης) με την απάντηση που δίνει ο σοφός παραμυθάς σε σχετική ερώτηση ενός
ακροατή: Να έχεις πάντα στο μυαλό σου : «Τι να ταΐσω αυτόν που έχω απέναντί
μου; Αυτός που ακούει την ιστορία που λέω,
πώς μπορεί να βοηθηθεί απ΄ αυτήν; Τι αποκούμπι θα βρει στις κουβέντες
που κουβαλώ; Μονάχα αυτό να έχεις κατά
νου , γιατί αυτό μονάχα έχει σημασία…(σελ.16)
Το
βιβλίο του Δημήτρη Προύσαλη «Παραμύθια λαϊκά ενάντια σε δύσκολους καιρούς»
είναι επιμελημένο από όλες τις πλευρές , δομή, αισθητική,εκτύπωση και σίγουρα
θα γοητεύσει κάθε αναγνώστη. Το διαβάζει
κανείς με πολλή χαρά, διδάσκεται και
«διασκεδάζει» με τις ιστορίες του. Ας σημειωθεί ότι τα έσοδα από τις πωλήσεις
του βιβλίου θα διατίθενται εις το διηνεκές
στον Σύλλογο Μεταμοσχευμένων Καρδιάς-Πνεύμονα «Σκυτάλη».Συγχαρητήρια!
Κάτω Λεχώνια,
12/4/2018
.........................
Δημήτρης Β. Προύσαλης
"Παραμύθια, μύθοι, παραδόσεις
και άγνωστες ιστορίες από τον κόσμο του 1821"
Εκδόσεις ΑΠΟΠΕΙΡΑ
ISBN 978-960-537-315-3
Σελίδες 328
Α΄ έκδοση: Δεκέμβριος 2021
Συλλογικό έργο
Ά έκδοση Ιούλιος 2020
Σελίδες 182
ISBN 978-960-537-292-7
Επιστημονική & Φιλολογική επιμέλεια, πρόλογος, σημειώσεις
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Συμμετέχουν
Α. Αγαλιανού, Μ. Απειρανθίτου, Δ. Γεωργιάδου
Θ. Ίντας, Φ. Κολιαράκη, Ε. Κούβαρη,
Α. Κουκουζέλη, Α. Μπεμπλιδάκη, Σ. Οικονόμου, Δ. Β. Προύσαλης,
Λ. Σουγιά, Β. Σταμπολάκη, Κ. Τσαλαπατάνη, Α. Φλωράκη,
Ι. Φώκου, Λ. Χανδακάρη, Ε. Χατζάκη
Θ. Ίντας, Φ. Κολιαράκη, Ε. Κούβαρη,
Α. Κουκουζέλη, Α. Μπεμπλιδάκη, Σ. Οικονόμου, Δ. Β. Προύσαλης,
Λ. Σουγιά, Β. Σταμπολάκη, Κ. Τσαλαπατάνη, Α. Φλωράκη,
Ι. Φώκου, Λ. Χανδακάρη, Ε. Χατζάκη
Συλλογικό έργο
Ά έκδοση Ιούλιος 2019
Σελίδες 206
ISBN 978-960-537-273-6
Επιμέλεια Έκδοσης, πρόλογος, σημειώσεις
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Συμμετέχουν
Β. Αισώπου, Μ. Απειρανθίτου,
Θ. Ίντας, Α. Καφφέ, Α. Καψωμενάκη, Φ. Κολιαράκη, Ε. Κούβαρη,
Α. Κουκουζέλη, Ε. Ντέτσικα, Δ. Β. Προύσαλης,
Λ. Σουγιά, Κ. Τσαλαπατάνη, Α. Φλωράκη, Ι. Φώκου, Λ. Χανδακάρη,
Θ. Ίντας, Α. Καφφέ, Α. Καψωμενάκη, Φ. Κολιαράκη, Ε. Κούβαρη,
Α. Κουκουζέλη, Ε. Ντέτσικα, Δ. Β. Προύσαλης,
Λ. Σουγιά, Κ. Τσαλαπατάνη, Α. Φλωράκη, Ι. Φώκου, Λ. Χανδακάρη,
Ε. Χατζάκη, Δ. Χαρούλης
Συλλογικό έργο
Ά έκδοση Μάιος 2018
Σελίδες 212
ISBN 978-960-537-247-7
Επιμέλεια Έκδοσης, πρόλογος, σημειώσεις
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Συμμετέχουν
Μ. Απειρανθίτου, Δ. Γεωργιάδου, Θ. Ίντας, Κ. Καντούρη, Φ. Κολιαράκη, Α. Κοντορούδα, Ε. Κούβαρη,
Α. Κουκουζέλη, Κ.Θ. Νάκου, Π. Παπαδοπούλου, Δ. Β. Προύσαλης,
Λ. Σουγιά, Β. Σταμπολάκη, Κ. Τσαλαπατάνη, Α. Φλωράκη, Ι. Φώκου και Δ. Χαρούλης
Συλλογικό έργο
Ά έκδοση Δεκέμβριος 2016
Σελίδες 202
ISBN 978-960-537-224-8
Επιμέλεια Έκδοσης, πρόλογος, σημειώσεις
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Συμμετέχουν
Β. Αισώπου, Μ. Απειρανθίτου, Δ. Γεωργιάδου, Α. Γεωργίτση, Α. Ζαφειράκη, Θ. Ίντας, Α. Καψωμενάκη, Φ. Κολιαράκη, Α. Κοντορούδα, Ε. Κούβαρη,
Α. Κουκουζέλη, Π. Παπαδοπούλου, Δ. Β. Προύσαλης, Σ. Σιμοπούλου,
Μ. Σιταροπούλου, Λ. Σουγιά, Β. Σταμπολάκη, Ι. Φώκου και Ε. Χατζάκη
Πρόλογος
Κάθε φορά που κυκλοφορεί ένα βιβλίο-συλλογή
παραμυθιών μοιάζει σαν να ανοίγει ένα καινούργιο μονοπάτι περιδιάβασης και ανακαλυπτικής
πορείας ανάμεσα από έναν κόσμο ανεξάντλητου ενδιαφέροντος και πολλαπλών
αναγνώσεων και νοηματοδοτήσεων των υποθέσεων που κρύβει. Υποθέσεων-προφορικών
σωμάτων που ξανακούστηκαν σε κάποιον τόπο κοντινό ή μακρινό, κάποτε στο
γύρισμα του χρόνου του άχρονου από παραμυθάδες που συγκινήθηκαν από την πλοκή
τους κι ανέλαβαν να κεράσουν τον περίγυρό τους ταξίδια πρωτόφαντα του νου. Η
παρούσα συλλογή λαϊκών παραμυθιών και ανώνυμων ιστοριών από την ελληνική και
παγκόσμια προφορική παράδοση χαρακτηρίζεται από μια ξεχωριστή πρωτοτυπία, σε
επίπεδο εγχώριο αλλά και διεθνές.
Η κυκλοφορία πέρυσι το
2015, της συλλογής «Παραμύθια των Ευχών», και μάλιστα από τη σειρά «Του Κόσμου
τα παραμύθια» των Εκδόσεων ΑΠΟΠΕΙΡΑ, αποτέλεσε μια ιδιαίτερη αρχή αφού ήταν η
πρώτη φορά που μια ομάδα ανθρώπων, οι οποίοι κινούνται συστηματικά και με
συνείδηση στα μονοπάτια της αφήγησης, δημοσίευσαν μια συλλογική δουλειά με
άξονα αναφοράς το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης (World Storytelling Day), στις 20 Μαρτίου. Το υλικό που
ακούστηκε τότε στα πλαίσια του μονοήμερου Μαραθωνίου Αφήγησης διοργανωμένου στα
πλαίσια του 2ου Φεστιβάλ Αφήγησης «Αθήνα… μια πόλη παραμύθια»
συγκεντρώθηκε και απάγκιασε στην προαναφερόμενη συλλογή. Το εν λόγω φεστιβάλ
έδωσε τη σκυτάλη της συνέχειας στο 3ο Φεστιβάλ Αφήγησης, διάρκειας
μιας εβδομάδας στο διάστημα 15-20 Μαρτίου 2016, αυτή τη φορά με ένα καινούργιο
διεθνές θέμα, τις «Δυνατές Γυναίκες». Πρόκειται για ένα φεστιβάλ αφήγησης με
ποικίλες δραστηριότητες που εμπνέεται από και αφιερώνεται στην Παγκόσμια Ημέρα
Αφήγησης το οποίο συν-διοργανώνεται από τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού
και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ), τη Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία
«Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη», τον Πολιτιστικό-Εξωραϊστικό
Σύλλογο Αγίου Γεωργίου Νηλείας «Ο Κένταυρος» και την ΠΗΛΙΟΝ ΟΡΟΣ, στοιχείο που
επίσης αποτελεί μοναδικότητα αφού δεν καταγράφεται μέχρι σήμερα -από το 1990 που ξεκίνησε ως
θεσμός ο συγκεκριμένος εορτασμός- η οργάνωση ανάλογου πολυήμερου εορτασμού από
αυτοδιοικητικό φορέα, με το ιστορικό και πολιτιστικό βάρος της Αθήνας. Η εκδοτική
συνέχεια για δεύτερη κατά σειρά χρονιά, έφερε στο προσκήνιο μια νέα θεμα-τική συλλογή,
σε μια προσπάθεια πολλά υποσχόμενη που ευελπιστεί να χαράξει δρόμους ποιοτικά
διακριτούς και αρχίζει να αφήνει τα δικά της ίχνη στην υπηρέτηση της προώθησης
της προφορικής αφήγησης.
Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης: Το χρονικό ενός
εορτασμού
Είναι γνωστό πως
τα τελευταία 30 χρόνια η ανάδυση πολιτιστικών ζητημάτων, η όξυνση των
περιβαλλοντικών προβλημάτων και η συνθετότητα των κοινωνικών σχέσεων στη νέα
εποχή δημιούργησε μια κινητικότητα επικέντρωσης γύρω από μια σειρά θεμάτων που
ήρθαν στο προσκήνιο της προσοχής ενός πλατιού οικουμενικού κοινού. Άλλες φορές
η επικέντρωση θέλησε να ενδυναμώσει μια ιδέα σημαντική στην κατεύθυνση της
υπενθύμισης, και άλλες φορές να λειτουργήσει στη λογική μιας επαγρύπνησης, που
θα συνέβαλε στην ευαισθητοποίηση ατόμων, κοινωνικών ομάδων και φορέων, και στην
οικοδόμηση μιας διαφορετικής ποιοτικά συνείδησης που θα συνοδευόταν και με την
τροποποίηση της συμπεριφοράς αλλά και γενικότερα τη στάση ζωής απέναντι στο
προβαλλόμενο θέμα-πρόβλημα. Έτσι ανάμεσα στις ημέρες εθνικών εορτασμών με
κοινωνικό, πολιτιστικό ή ιστορικό περιεχόμενο παρουσιάστηκαν ημερολογιακές
σηματοδοτήσεις εντός του χρόνου όπως η «Ημέρα
για την Εξάλειψη της Φτώχειας», η «Ημέρα για τη Μείωση Φυσικών Καταστροφών», η
«Ημέρα κατά του Ρατσισμού», η «Ημέρα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην
Εργασία», η «Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία», η «Ημέρα για την Εξάλειψη του
Αναλφαβητισμού», η «Ημέρα κατά της Παιδικής Εργασίας», η «Ημέρα κατά της
Ερημοποίησης και της Ξηρασίας», η «Ημέρα Ψυχικής Υγείας», η «Ημέρα για τη Διατήρηση
της Στιβάδας του Όζοντος», ημέρες με κοινωνικό ή οικολογικό προσανατολισμό,
αλλά και άλλες που κινούνταν καθαρά στον χώρο του πολιτισμού όπως η «Ημέρα της
Ποίησης», η «Ημέρα του Παιδικού Βιβλίου», η «Ημέρα του Θεάτρου», η «Ημέρα των
Μουσείων», η «Ημέρα της Μουσικής», η «Ημέρα των Ξεναγών» και άλλες αναρίθ-μητες
τέτοιες, ποικίλου περιεχομένου. Ανάμεσα
σε όλες εκείνες τις «Ημέρες» παγκόσμιας θεσμοθέτησης οι οποίες επιχειρούν να
προωθήσουν προβάλλοντας μια ιδέα, ξεχωριστή στη συνείδηση των παραμυθόφιλων
αλλά και των σύγχρονων προφορικών ιστορητών, είναι η Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης,
που εορτάζεται στις 20 Μαρτίου κάθε έτους.
Η Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης παρουσιάστηκε
αρχικά στα 1991 ως μια Εθνική Ημέρα Εορτασμού και σε επιμέρους γεωγραφικές
συνθήκες: Οι ρίζες της ακουμπούν στην Εθνική Ημέρα Αφήγησης της Σουηδίας εδώ
και 25 περίπου χρόνια. Από αυτήν την Εθνική Ημέρα-ορόσημο ο σχετικός εορτασμός
ξεκίνησε σταδιακά να αναζητά καινούργια περιβάλλοντα «νομιμοποίησης», προβολής,
διάδοσης, διεύρυνσης, αναγνώρισης και διεθνούς αποδοχής. Σε ολόκληρη τη σκανδιναβική χώρα διοργανωνόταν στις 20
Μαρτίου, μια ανάλογη γιορτή με τον τίτλο «Alla berattares dag»
(Η Ημέρα των Παραμυθάδων). Η παύση-σίγηση του Εθνικού Σουηδικού Δικτύου
Αφήγησης, που επήλθε από εσωτερικές αδυναμίες και αντικειμενικές δυσκολίες,
δεν πτόησε μεμονωμένους αφηγητές, οι οποίοι κατά περιοχές εξακολούθησαν
πεισματικά να γιορτάζουν την Ημέρα των Παραμυθάδων.
Λίγα χρόνια αργότερα, στο Περθ της Δυτικής Αυστραλίας, το
1997, μια ένωση των εκεί τοπικών αφηγητών διοργάνωσε πενθήμερη εκδήλωση υπό
τον τίτλο «Γιορτή των Ιστοριών» (Celebration of
Stories). Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης γιορτής η 20η Μαρτίου ορίστηκε
ως «Διεθνής Ημέρα των Προφορικών Αφηγητών». Την ίδια περίοδο, στο Μεξικό και σε
άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής ήδη εορταζόταν, σχεδόν εκ παραλλήλου, η
ίδια ημέρα του Μαρτίου ως «Εθνική Ημέρα των Παραμυθάδων».
Η εμφάνιση του Σκανδιναβικού Ιντερνετικού Δικτύου για την
Αφήγηση «Ratatosk» το 2001, δέκα χρόνια μετά την
καθιέρωση της Εθνικής Ημέρας Αφήγησης της Σουηδίας, γέννησε την ιδέα για την εξάπλωση του σχετικού εορτασμού
σε διεθνές επίπεδο, ξεπερνώντας τα περιορισμένα όρια ενός εθνικού κράτους. Οι
εκδηλώσεις έτσι πέρασαν το 2002 από τη Σουηδία στη Δανία, τη Νορβηγία, τη
Φινλανδία και την Εσθονία δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό μια αλυσιδωτή αλληλοδιαδοχή αφηγη-ματικών γεγονότων,
δράσεων και πρωτοβουλιών μικρού αρχικά αλλά σημαντικού για τη συνέχεια
βεληνεκούς.
Το 2003 η ιδέα πέρασε τα όρια του Ατλαντικού Ωκεανού και
έφτασε μέχρι τον Καναδά και τις ΗΠΑ και έγινε γνωστή διεθνώς ως «Παγκόσμια
Ημέρα Αφήγησης» (World Storytelling Day-WSD).
Το 2004 η Γαλλία συμμετέχει επίσημα στον εορτασμό μέσα από
την εθνικής εμβέλειας δράση «Διεθνής Ημέρα του Παραμυθιού» (Jour Mondial du Conte).
Ορόσημο για τη
διεθνή διασπορά και επέκταση των αφηγηματικών εκδηλώσεων αποτελεί το 2005 όταν
οι κοινού χαρακτήρα δράσεις φιλοξενήθηκαν και οργανώθηκαν σε περισσότερες
από 25 χώρες σε πέντε ηπείρους. To 2007 οργανώνεται
για πρώτη φορά ένα κονσέρτο αφήγησης στο Newfoundland του Καναδά,
ενώ το 2008 η Ολλανδία μέσα από αντίστοιχους φορείς της αφήγησης οργανώνει μια
στοχευμένη δράση στους χώρους της εκπαίδευσης μέσα από το πρόγραμμα «Vertellers in de Aanval» (Αφηγητές
στην επίθεση) όπου τρεις χιλιάδες μαθητές γνώρισαν την έκπληξη να αντικρίσουν
παραμυθάδες μέσα στις σχολικές τους αίθουσες με έναν πολύ πρωτότυπο τρόπο για
να διαδοθούν προφορικά και μαζικά οι επιλεγμένες ιστορίες. Από τότε σημειώνεται
μια ραγδαία αύξηση των διοργανωτών και του προφίλ-υπόστασής τους: Άλλοτε είναι
φυσικά πρόσωπα-άτομα, άλλοτε σχετικοί φορείς, άλλοτε ανάλογα σωματεία, άλλοτε
ενώσεις αφηγητών και κέντρα αφήγησης, ενώ τα τελευταία χρόνια εμπλέκονται και
έτεροι οργανισμοί, με χαρακτήρα αυτοδιοικητικό, όπως πχ ο Δήμος της Αθήνας που
συνεργάζεται με Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, την «Παραμύθια και Μύθοι στου
Κένταυρου τη ράχη». Η τελευταία κινείται συστηματικά στην υπεράσπιση,
ανάδειξη, προώθηση και μελέτη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς διοργανώνοντας
πολυήμερες εκδηλώσεις. Οι επετειακοί εορτασμοί πληθαίνουν σε αριθμό και
ποιότητα ανά τον κόσμο και οι δράσεις για να τιμηθεί και να προβληθεί στο
πλατύ κοινό η εν λόγω ημέρα διαμορφώνονται με μονοήμερη, ολιγοήμερη ή και
πολυήμερη υπόσταση. Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης
γίνεται επ’ ευκαιρία και η προβολή της σημαντικότητας της Αφήγησης ως σχέση,
εμπειρία και πρόταση πολιτισμού, αλλά και του έργου που επιτελούν οι κουβαλητές
των ιστοριών.
Ανάμεσα στις χώρες που συμμετέχουν στις εκδηλώσεις της
«Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης» είναι από τον ευρωπαϊκό χώρο η Αυστρία, η
Γερμανία, η Αγγλία, η Σκωτία, η Ιρλανδία, όλες οι σκανδιναβικές χώρες (Δανία,
Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία), τα κράτη
της Ιβηρικής (Ισπανία, Πορτογαλία), η Ιταλία, η Γαλλία, η Κροατία, οι Κάτω
Χώρες (Ολλανδία, Βέλγιο), η Ελβετία, η Τσεχία, η Λιθουανία, η Εσθονία και η
Ελλάδα. Από την Ασία συμμετέχουν οι χώρες της Εγγύς Ανατολής (Λίβανος, Συρία, Ιορδανία, Ισραήλ), η Ινδία, η Κίνα, το Πακιστάν, η Μαλαισία, η
Σιγκαπούρη, και η Κορέα. Από την αφρικανική ήπειρο παίρνουν μέρος η Αίγυπτος,
η Γκάνα και η Νότιος Αφρική, ενώ από τον νέο κόσμο συμμετέχουν οι Ηνωμένες
Πολιτείες, ο Καναδάς, και ορισμένα κράτη από τη Λατινική Αμερική (Μεξικό, Αργεντινή, Βραζιλία).
Η
ανάγκη για τη δημιουργία, διασφάλιση και προβολή ενός ενιαίου άξονα-χαρακτήρα
του εορτασμού, όπου αυτός υιοθετείται, καθώς και η διάθεση για τη μεγαλύτερη
δυνατή συνεκτικότητα των προτεινόμενων εκδηλώσεων στη λογική του κοινού-οικουμενικού
βηματισμού και συντονισμού, οδήγησε στην επιλογή της λειτουργίας των
αφηγηματικών δραστηριοτήτων πάνω σε έναν κοινό θεματικό άξονα, με διαφορετικό
περιεχόμενο κάθε χρόνο.
Έτσι μετά από ανοικτές διαδικασίες μέσω διαδικτυακών
ψηφοφοριών, τα αφηγηματικά αφιερώματα που προτάθηκαν και υλοποιήθηκαν μέσα
στην προηγούμενη δωδεκαετία ήταν με τα εξής θέματα:
2004-Πουλιά, 2005-Γεφύρια, 2006-Φεγγάρι, 2007-Ο
περιπλανώμενος, 2008-Όνειρα, 2009-Γείτονες, 2010-Φως και Σκιά, 2011-Νερά, 2012-Δέντρα, 2013- Τύχη και Μοί-ρα,
2014-Τέρατα και Δράκοι, 2015-Ευχές, 2016-Δυνατές γυναίκες, ενώ για το αναδυόμενο
και κοντινό μας 2017, κεντρικό θέμα αποτελούν οι Μεταμορφώσεις. Αναγνωρίσιμο
σχετικό πρωτότυπο λογότυπο για την Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης που πια έχει γίνει
σήμα καταταθέν του εορτασμού, σχεδίασε ο Σουηδός αφηγητής Mats Rehnman-μέλος της κίνησης Fabula Storytelling.
Η
γυναίκα στον κόσμο
Κάποιος φιλόσοφος από τα μέρη της Ανατολής είχε
διατυπώσει την άποψη του, με έναν τρόπο απόλυτα ποιητικό, λέγοντας πως «η
γυναίκα είναι το μισό του ουρανού». Συνδημιουργός της ζωής και θεμελιώδης
φορέας της, παρούσα και μπροστάρισσα στα μεγάλα περάσματα-στάδια μετάβασης σε
ποικίλα επίπεδα ενέργειας καθώς και στα διαβατήρια
έθιμα για την αλλαγή και τροποποίηση της συνειδητότητας αλλά επίσης και της
ποιότητας ζωής σε ουσιαστικότερες βάσεις για την ίδια, την οικογένειά της και
το ταίρι της στη γέννηση, την ενηλικίωση, τη διαιώνιση, την έξοδο, πάντα με
άποψη και συμμετοχή βαρύνουσα. Αποτέλεσε την προσωποποίηση της ενέργειας στη
φύση, βασική εκφραστής της γονιμοποιητικής δύναμης, με ιεροποιημένους ρόλους
και ιδιότητες στους μαγικοθρησκευτικούς χώρους, ευνοήθηκε και ευλογήθηκε με τη
δύναμη της αναπαραγωγής της ζωής αλλά και μια εσωτερική φιλοσοφημένη ματιά για
την ουσία των επαφών και των σχέσεων.
Παρούσα η γυναίκα στην ανατολή και τη δύση της ανθρώπινης πορείας για
την νοηματοδότηση και την ολοκλήρωση των εμπειριών, βασικό στοιχείο
μπολιάσματος της αρσενικής συνείδησης και πολύμορφης επιρροής της. Στυλοβάτης
αλλά και συνειδητά ή ασυνείδητα υπονομευτής πολλές φο-ρές του ανθρώπινου
ψυχισμού-μαζί με την αρσενική εκ του σύνεγγυς παρεμβολή-από την παιδική ηλικία
του ανθρώπου. Ενσαρκώτρια παράλληλων πολλαπλών ρόλων και συμπυκνώτρια
αντιθετικών ιδιοτήτων που κινούνται στην κόψη της ισορροπίας, χωρίς την
ενέργειά της ο κόσμος θα ήταν σίγουρα λειψά διαφορετικός. Αντικείμενο ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος μέσα
από ανάλογες θεάσεις αλλά και επικέντρωσης της προσοχής λαογραφικά, ψυχολογικά,
δραματουργικά, αλλά και ενδυματολογικά ή καταναλωτικά μέσα από διαφορετικές οπτικές,
αναλύσεις, ιδέες, αντιλήψεις, σίγουρα η γυναίκα αποτέλεσε διαχρονικά πηγή
αστείρευτης έμπνευσης για μια σειρά από τέχνες και μορφές έκφρασης του
ανθρώπινου γένους. Η ίδια ως κουβαλήτρια
της προφορικής παράδοσης αλλά και πρωταρχική φορέας της, με ανυπολόγιστη συμβολή στη δημιουργία, την μετάδοση,
τον εμπλουτισμό και τη διάσωσή της στέκει σε μια περίοπτη θέση προσφοράς αλλά
και παρουσίας στις δημιουργίες του προφορικού παραμυθιακού λόγου όχι μόνο ως
αφηγήτρια αλλά κυρίως ως πρωταγωνίστρια στις πλοκές-υποθέσεις του συλλογικού
φαντασιακού, σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες των ιστοριών του Διεθνούς Καταλόγου
Ταξινόμησης Παραμυθιών.
Η
παρούσα αυλλογή
Οι δεκαοκτώ παραμυθιακές υποθέσεις και ανώνυμες
λαϊκές ιστορίες που απαγκιάζουν στην παρούσα συλλογή δεν είναι τίποτε
περισσότερο από την αντανάκλαση σε γραπτό επίπεδο της δημιουργικής μυθοπλασίας
και αναδιηγητικής διεργασίας των συμμετεχόντων παραμυθάδων και παραμυθούδων.
Παρουσιάστηκαν ως τιμητική συμβολή προφορικής εξιστόρησης στον Μαραθώνιο που
αφιερώθηκε για την Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης στις 20 Μαρτίου 2016, στη διάρκεια
του 3ου Φεστιβάλ Αφήγησης «Αθήνα…μια πόλη παραμύθια», μια
αφηγηματική δραστηριότητα που κράτησε τέσσερις ώρες και καθήλωσε εκατοντάδες
παραμυθόφιλου ακροατηρίου στο Πολιτιστικό Κέντρο ΜΕΛΙΝΑ του Δήμου Αθηναίων στο
Θησείο. Το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης για το 2016, «Δυνατές
γυναίκες», δημιούργησε μια πρωτοτυπία καθώς ο εντοπισμός του στοιχείου της
γυναικείας δύναμης αναδύθηκε μέσα από την υποκειμενική προσέγγιση και εκτίμηση
των ιστοριών, των αρχικών επιλογέων, στη συνέχεια αφηγητών και μετέπειτα
καταγραφέων τους. Ο προσδιορισμός της έννοιας της δύναμης βρήκε διαφορετικές
μορφές έκφρασης και ανέδειξε στοιχεία ιδιαιτερότητας. Η παρέμβαση με όρια στις
αρχικές πηγές θεωρείται σχεδόν άτυπη υποχρέωση των κατοπινών αναδιηγητών των
επιλεγμένων πλοκών, μέσα στη μακρά πορεία μετασχηματιστικής υπόστασης των υποθέσεων που κοινωνούνται εκ νέου σε
καινούργια ιστορικά και αφηγηματικά περιβάλλοντα, εκεί που το «μια φορά κι έναν
καιρό» του χτες γεφυρώνεται μέσα από τον ενδιάμεσο παραμυθά και συναντά το «εδώ
και τώρα» της τρέχουσας κάθε φορά σύμβασης. Έχει ενδιαφέρον να δει κανείς το
στοιχείο δύναμης που εντοπίζεται στις παρούσες ιστορίες αφού άλλοτε πρόκειται
για τη θρησκευτική αλήθεια και πίστη, άλλοτε η αδερφική αφοσίωση και αγάπη, αλλού
η πονηριά, αλλού η εξυπνάδα σε συνδυασμό με την αγάπη, αλλού η παραδοχή του
συναισθήματος της ήττας. Άλλοτε είναι η αποδοχή στην επιλογή της ταυτότητας, το
ψυχικό σθένος, η αποφασιστικότητα σε συνδυασμό με την εξυπνάδα και την ηθική
στάση, η αποφασιστικότητα σε συνδυασμό με το ρίσκο και την επιμονή, η αποφασιστικότητα
της δύναμης. Άλλοτε πάλι είναι η ηθική ακεραιότητα και τιμή, αλλού η καλοσύνη
σε συνδυασμό με το θετικό πνεύμα και την αποδοχή όλων, άλλοτε η υπομονή και
αντοχή, η υπομονή σε συνδυασμό με την αγάπη, η αγάπη σε συνδυασμό με την
αφοσίωση, αλλού η πείρα της ζωής, ενώ παρούσες είναι ως μορφές δύναμης της
γυναίκας και η καπατσοσύνη καθώς και η πρόκληση της σαγήνης που γεννά το πάθος
για την απόκτησή της-κυριαρχία πάνω σε αυτήν, από το άλλο φύλο. Σε όλες τις
περι-πτώσεις η ηρωίδα κατορθώνει να ξεπεράσει τις όποιες υφέρπουσες δυσκολίες,
που ελλοχεύουν επικίνδυνα, και να κερδίσει την αναγνώριση, την επιτυχία, την
αποδοχή, τη δικαίωση ή την ολοκλήρωση μέσα από την ποικιλόμορφη καταξίωσή της.
Τα ευρισκόμενα
παραμύθια προέρχονται όλα από τις ανώνυμες προφορικές παραδόσεις του κόσμου και
χωρίζονται σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες: Έξι από αυτά ανήκουν στην ομάδα των
«Μαγικών παραμυθιών» (ATU
300-749) (Το θεριό και η δυνατή κόρη, Οι δώδεκα μήνες, Η βασιλοπούλα με τη
βαριά τη μοίρα, Ο Καημός, Οι εννιά
αγριόκυκνοι και η ωραία Ελένη, Του βασιλιά η κόρη έγινε παλικάρι). Πέντε από αυτά εκπροσωπούν την κατηγορία των
«Ρεαλιστικών-Νοβελιστικών ιστοριών» (ATU 850-999) (Η Μυλωνού, Γυναίκα από ξύλο, Η ψαροπούλα,
Ο λαουτιέρης, Θό-δωρος ήρθα-Θοδώρα φεύγω!), δύο καθρεφτίζουν παραμυθιακούς
τύπους από την κατηγορία των «Ευτράπελων-Ανεκδοτολογικών ιστοριών» (ATU 1200-1999) (Η Χαλιλά και ο
τοκογλύφος, Η έξυπνη Γκρέτα) και
τέσσερις παραμένουν αταυτοποίητες-μη συμβατές με κάποιον αναγνωρισμένο
παραμυθιακό τύπο-υποθέσεις παρόλο που συναντώνται συχνά στις προφορικές
παραδόσεις των περιοχών προέλευσής τους (Η γόησσα της Ανατολής, Αρριγκάτο, Το
στοίχημα, Η γυναίκα λεοπάρδαλη) ενώ μία ενδεχομένως-λόγω του ύφους και του περιεχομένου
της- να ανήκει στις λαϊκές παραδόσεις (Η κυρά Κατερίνα και ο Διάβολος).
Δεκατρία παραμύθια ταξινομούνται με γνωστές στους παραμυθολόγους παραμυθιακές
πλοκές και αντανακλούν τυπολογημένες υποθέσεις του Διεθνούς καταλόγου, και στα
περισσότερα παραμύθια υπάρχει μια συνοδεία εισαγωγικού που επιτρέπει και
προετοιμάζει μια ομαλή σύνδεση-πέρασμα στη ροή της ιστορίας που επέρχεται.
Οι τόποι
προέλευσης-καταγωγής των ιστοριών εκτείνονται
σε μεγάλο μέρος του ελληνόφωνου χώρου (Ζάκυνθος, Νάξος, Κρήτη, Κύθνος,
Σάμος, Σκιάθος, Φάρασα Καππαδοκίας, Κοτύωρα Πόντου, Ανατολική Θράκη) ενώ
παρούσες είναι μυθοπλασίες από τον αραβικό κόσμο (Συρία, Παλαιστίνη, Σαουδική Αραβία) την
Περσία την Ιαπωνία καθώς και ευρωπαϊκούς τόπους (Ιρλανδία, Γερμανία, Ρωσία)
αλλά και την Λιβερία.
Πρόθεση όλων των
εμπλεκόμενων αφηγητών-συγγραφέων είναι να συμβάλλουν στην προώθηση της ιδέας
της παραμυθιακής αφήγησης μέσα από τον εμπλουτισμό και τη γλωσσική μετάπλαση επιλεγμένων
ιστοριών-ανά σύμβαση-που καθορίζονται από τις ανάγκες της προφορικής αφήγησης
φέρνοντας στο φως νέες υποθέσεις και παράλληλα θίγοντας και παρουσιάζοντας νέες
θεματικές με επίκεντρο τον άνθρωπο, τις συμπεριφορές και τις σχέσεις του.
Το βιβλίο της συλλογής
«Δυνατές Γυναίκες» συμπληρώνεται από ενδιαφέρουσες και αποκαλυπτικές για τις
ίδιες τις ιστορίες σημειώσεις, οι οποίες ανασύρουν και φέρνουν στην επιφάνεια
τον κρυμμένο και πολλές φορές άγνωστο κόσμο σχέσεων, πληροφοριών, πολιτισμών,
διαδρομών, που φωλιάζει κάτω από λόγια πολυταξιδεμένα. Ιδιαίτερες ευχαριστίες
σε όλους τους συνταξιδευτές της έκδοσης και στην Εμμανουέλλα Κατρινάκη για
την πολύτιμη βοήθεια όπου χρειάστηκε. Παρόντα είναι και τα βιογραφικά των
συμμετεχόντων που φανερώνουν τον ιδιαίτερο χώρο προέλευσης των ενδιάμεσων
αναδιηγητών-παραμυθάδων και κατ’ ανάγκη συγγραφέων που κινούνται από την ίδια
αγάπη και ενδιαφέρον, τα λαϊκά παραμύθια και η αφήγησή τους.
Αθήνα, Δεκέμβριος 2016
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Δάσκαλος, αφηγητής και
μελετητής λαϊκών παραμυθιών
Συλλογικό έργο
Ά έκδοση Νοέμβριος 2015
Σελίδες 202
ISBN 978-960-537-214-9
Επιμέλεια Έκδοσης, πρόλογος, σημειώσεις
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Συμμετέχουν
Β. Αισώπου, Μ. Απειρανθίτου, Α. Γεωργίτση, Α. Ζαφειράκη, Θ. Ίντας, Α. Καφφέ, Α. Κοντορούδα, Α. Κουκουζέλη, Κ. Λιναρδάτος, Δ. Μάλλης, Λ. Μαντούβαλου, Κ. Μουλά, Μ. Πάντου, Χ. Πορίχη, Δ. Β. Προύσαλης, Α. Ραυτόπουλος, Σ. Σιμοπούλου, Μ. Σιταροπούλου, Λ. Σουγιά, Ν. Τσάμπρα, Ι. Φώκου και Ε. Χατζάκη.
Πρόλογος
Αποτελεί μια μεγάλη χαρά και ξεχωριστή στιγμή η κυκλοφορία της παρούσας συλλογής λαϊκών παραμυθιών και ανώνυμων ιστοριών από την ελληνική και παγκόσμια προφορική λογοτεχνική παράδοση καθώς πρόκειται για μια εγχώρια αλλά και διεθνή πρωτοτυπία.
Είναι η πρώτη φορά που μια ομάδα ανθρώπων-οι οποίοι κινούνται συνειδητά και συστηματικά στα μονοπάτια της παραμυθιακής αφήγησης, σεβόμενοι τις ιστορίες και υπηρετώντας τες-προβαίνει στην έκδοση ενός θεματικού βιβλίου όπου μέσα του βρίσκονται απαγκιασμένες οι ιστορίες που έγιναν αντικείμενο ιστόρησης κατά τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης, την 20η Μαρτίου. Οι εν λόγω ιστορίες αναφορικά με τις «Ευχές», το διεθνές θέμα για τις εκδηλώσεις του 2015, ακούστηκαν στα πλαίσια του μονοήμερου Μαραθωνίου Αφήγησης που διοργανώθηκε στο 2ο Φεστιβάλ Αφήγησης «Αθήνα… μια πόλη παραμύθια», διάρκειας μιας εβδομάδας για την περίοδο 16-22 Μαρτίου 2015. Το προαναφερόμενο φεστιβάλ αφήγησης αφορούσε σε εκδηλώσεις αφηγηματικού χαρακτήρα με παράλληλες δραστηριότητες όπως μουσικές συμπράξεις Έκθεση Καλλιτεχνών-Δημιουργών, Επιστημονική Ημερίδα, Τιμητικές Εκδηλώσεις.
Συνδιοργανώνεται από τον Οργανισμό Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ), την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη», τον Πολιτιστικό-Εξωραϊστικό Σύλλογο Αγίου Γεωργίου Νηλείας «Ο Κένταυρος» και την ΠΗΛΙΟΝ ΟΡΟΣ. Εμπνέεται από και αφιερώνεται στην Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης και είναι επίσης στοιχείο μοναδικότητας η οργάνωσή του από έναν αυτοδιοικητικό φορέα του ιστορικού και πολιτιστικού μεγέθους της πόλης της Αθήνας.
Το χρονικό του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης
Η Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης ξεκίνησε σταδιακά και σε επιμέρους γεωγραφικές συνθήκες να αναζητά περιβάλλοντα «νομιμοποίησης», προβολής, διάδοσης, διεύρυνσης, αναγνώρισης και αποδοχής. Έχει τις ρίζες της στην Εθνική Ημέρα Αφήγησης της Σουηδίας εδώ και 25 χρόνια, από το 1991. Την εποχή εκείνη οργανωνόταν στη χώρα, στις 20 Μαρτίου, η γιορτή με τον τίτλο «Alla berattares dag» (Η Ημέρα των Παραμυθάδων). Παρόλο που το Εθνικό Σουηδικό Δίκτυο Αφήγησης έπαψε να υφίσταται για τους δικούς του λόγους λίγο αργότερα, η Ημέρα των
Παραμυθάδων εξακολούθησε να γιορτάζεται από μεμονωμένους αφηγητές της χώρας κατά περιοχές.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1997, στο Περθ της Δυτικής Αυστραλίας, μια τοπική ένωση των εκεί αφηγητών οργανώνει πενθήμερη εκδήλωση «Γιορτής των Ιστοριών» κατά τη διάρκεια της οποίας η 20η Μαρτίου ορίστηκε ως «Διεθνής Ημέρα των Προφορικών Αφηγητών». Εκ παραλλήλου σχεδόν, την ίδια περίοδο, στο Μεξικό και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής ήδη εορταζόταν η ίδια ημέρα του Μαρτίου ως «Εθνική Ημέρα των Παραμυθάδων».
Η ιδέα για την εξάπλωση του εορτασμού σε διεθνές επίπεδο και έξω από τα περιορισμένα όρια ενός εθνικού κράτους βρήκε υλοποίηση από τους παραμυθάδες της Σκανδιναβίας με την εμφάνιση του Σκανδιναβικού Ιντερνετικού Δικτύου για την Αφήγηση «Ratatosk» το 2001, όταν οι εκδηλώσεις πέρασαν από τη Σουηδία στη Δανία, την Φινλανδία και τη Λιθουανία δημιουργώντας μια μικρή «αλυσίδα» αλληλοδιάδοχων αφηγηματικών γεγονότων.
Το 2003 η ιδέα πέρασε τον Ατλαντικό Ωκεανό και έφτασε μέχρι τον Καναδά και τις ΗΠΑ και έγινε γνωστή διεθνώς ως «Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης».
Η διασπορά και επέκταση των εκδηλώσεων πραγματοποιείται το 2005 όταν φιλοξενήθηκαν και οργανώθηκαν από 25 χώρες σε πέντε ηπείρους. Από τότε σημειώνεται μια ραγδαία αύξηση των οργανωτών που άλλοτε είναι φυσικά πρόσωπα, άλλοτε φορείς, άλλοτε σωματεία, άλλοτε ενώσεις και κέντρα, ενώ τα τελευταία χρόνια εμπλέκονται και οργανισμοί με χαρακτήρα αυτοδιοικητικό, όπως πχ ο Δήμος της Αθήνας όπως προαναφέρθηκε. Οι επετειακοί εορτασμοί πληθαίνουν και οι δράσεις για να τιμηθεί η εν λόγω ημέρα έχουν μονοήμερη, ολιγοήμερη ή και πολυήμερη υπόσταση. Η ομπρέλα απεύθυνσης αφορά πια περισσότερους φίλους των παραμυθιών της προφορικής παράδοσης και των λαϊκών ιστοριών.
Ανάμεσα στις χώρες που συμμετέχουν στις εκδηλώσεις της «Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης» είναι από τον ευρωπαϊκό χώρο η Αυστρία, η Γερμανία, η Αγγλία, η Σκωτία, η Ιρλανδία, η Δανία, η Σουηδία, η Φινλανδία, η Νορβηγία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Κροατία, η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Ελβετία, η Τσεχία, η Λιθουανία και η Ελλάδα. Από την Ασία συμμετέχουν ο Λίβανος, η Συρία, η Ιορδανία, το Ισραήλ, η Ινδία, η Κίνα, το Πακιστάν, η Μαλαισία, η Σιγκαπούρη, και η Κορέα. Από την αφρικανική ήπειρο παίρνουν μέρος η Αίγυπτος, η Γκάνα και η Νότιος Αφρική ενώ από την αμερικανική ήπειρο συμμετέχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, το Μεξικό, η Αργεντινή και η Βραζιλία.
Για την εξασφάλιση του ενιαίου χαρακτήρα του εορτασμού και τη μεγαλύτερη δυνατή συνεκτικότητα των εκδηλώσεων αποφασίστηκε η λειτουργία των αφηγηματικών δραστηριοτήτων να κινείται πάνω σε έναν κοινό θεματικό άξονα, διαφορετικό κάθε χρόνο.
Έτσι μετά από προτάσεις και ανοικτές διαδικασίες τα αφηγηματικά θεματικά αφιερώματα ήταν μέσα στην προηγούμενη δεκαετία τα εξής:
2004-Πουλιά, 2005-Γεφύρια, 2006-Φεγγάρι, 2007-Ο περιπλανώμενος, 2008-Όνειρα, 2009-Γείτονες, 2010-Φως και Σκιά, 2011-Νερά, 2012-Δέντρα, 2013 Τύχη και Μοίρα 2014-Τέρατα και Δράκοι, 2015-Ευχές, 2016-Δυνατές γυναίκες, 2017-Μεταμορφώσεις. Για την Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης δημιουργήθηκε μάλιστα και λογότυπο το οποίο έχει σχεδιάσει ο Σουηδός αφηγητής Mats Rehnman μέλος της κίνησης Fabula Storytelling.
Οι Ευχές ως λαογραφικό υλικό
Αντικείμενο της Φιλολογικής Λαογραφίας και μέρος των Μνημείων του Λόγου* αποτελούν οι ευχές. Ως έκφραση του λαϊκού ανθρώπου μαζί με τις κατάρες (αρνητική όψη της ευχής), οι ευχές μοιάζουν με μικρές επωδές (ξόρκια) και γίνονται στοιχεία μέσα από τα οποία αποκαλύπτεται η σκέψη του κάθε λαού, οι αντιλήψεις και οι κοινωνικές συνθήκες ζωής του που ασκούν επιρροή και διαμορφώνουν τον ψυχολογικό και συναισθηματικό του κόσμο. Χρησιμοποιούνται σε στιγμές ψυχολογικών φορτίσεων, εξάψεων και συγκινήσεων και η λογική της έκφρασής τους επιθυμεί να ζητήσει την πραγμάτωση ή εκπλήρωση μιας θετικής ή αρνητικής ενέργειας μέσα από το μαγικό λόγο, αφού το ίδιο το πρόσωπο αδυνατεί από μόνο του να πράξει την επιθυμούμενη μεταβίβαση.
Ο Νικόλαος Γ. Πολίτης, πατέρας της Ελληνικής Λαογραφίας ήδη από πολύ νωρίς κατηγοριοποιεί τις ευχές σε μεγάλες ομάδες ανάλογα με το περιεχόμενό τους ή αντικείμενο στο οποίο απευθύνονται. Έτσι λοιπόν διακρίνει τις ευχές σε αυτές που αναφέρονται: α) στην ψυχή β) στα υλικά ωφελήματα γ) στα ηθικά ωφελήματα και δ) στα σωματικά παθήματα.
*Ως μνημεία του λόγου λογίζονται: τα δημοτικά τραγούδια, τα ξόρκια ή επωδές, οι ευχές και κατάρες, τα αινίγματα, οι παροιμίες, οι μύθοι, οι ευτράπελες διηγήσεις ή αστειολογήματα, τα παραμύθια και οι παραδόσεις
Η παρουσία των ευχών είναι διαχρονική και σύμφυτη με την ανθρώπινη ζωή από την αρχαιότητα και καθορίζονται από το χρόνο, τη στιγμή του βίου, τη συγκυρία, τη διάθεση και τη συνθήκη μέσα στην οποία εκδηλώνονται. Εκφράζουν τόσο την καθημερινότητα, τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες που αυτή παρουσιάζει, όσο επίσης τις ξεχωριστές στιγμές που παίρνουν έναν πιο επίσημο και γιορταστικό χαρακτήρα στην ατομική ή συλλογική ζωή του ανθρώπου.
Η παρούσα συλλογή
Τα είκοσι δύο παραμύθια και οι ανώνυμες λαϊκές ιστορίες που συμπεριλαμβάνονται στη συγκεκριμένη έκδοση αποτελούν την έντυπη μορφή-καταγραφή του προφορικού λόγου μέσα από τον οποίο παραδόθηκαν στο παραμυθόφιλο κοινό οι υποθέσεις με θέμα τις ευχές από τους συμμετέχοντες. Αποτέλεσαν έκφραση-προϊόν της ιστόρησής τους στη διάρκεια του τιμητικού Μαραθωνίου αφιερωμένου στην Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης τον Μάρτιο του 2015 Στο Διεθνή Κατάλογο Ταξινόμησης υπάρχουν αυτούσιες ιστορίες με σχετικό περιεχόμενο. Τα παραμύθια του βιβλίου παρουσιάζουν μια ιδιαιτερότητα καθώς αποτυπώνουν τη δημιουργική μυθοπλασία και παρέμβαση των αναδιηγητών-αφηγητών τους. Οι αναφορές στον ευχετικό λόγο ως μέσο εκπλήρωσης των βαθύτερων επιθυμιών των παραμυθιακών πρωταγωνιστών είναι εμβόλιμες στην μετασχηματιστική πορεία από το αρχικό κείμενο της πηγής στην «τελική» μορφή του νέου παραγόμενου προς αφήγηση λόγου. Ο τελευταίος από την ενδιάμεση προφορική υπόσταση- της παραστατικής αφήγησης- μεταφέρεται και καταγράφεται αποκτώντας τη «μονιμότερη» μορφή του γραπτού κειμένου. Τα ευρισκόμενα παραμύθια αν και αντιπροσωπεύουν διαφορετικές γωνιές του κόσμου, αντανακλούν κοινές ηθικές αξίες, αγωνίες και ανθρώπινες συμπεριφορές που πιθανά χρήζουν ή προκαλούν κριτική και ερμηνευτική αποτίμηση αλλά κυρίως ακούγονται όχι μέσα από νοητικές προσλήψεις και λογικές επεξεργασίες αλλά με την καρδιά ανοιχτή. Είναι ένας μικρός θησαυρός «βιωμένων» εμπειριών σε επίπεδο φαντασιακό καθώς επίσης προσομοιώσεις-υποθέσεις σχέσεων που προβάλλονται μέσα από τα ασυνείδητα του λαϊκού ανθρώπου όπου γης και απευθύνονται σε κοινωνικό περίγυρο συνειδητά.
Από τις επτά κατηγορίες συνολικά του Διεθνούς Καταλόγου Ταξινόμησης (Μύθοι ζώων, Μαγικά παραμύθια, Θρησκευτικά παραμύθια, Ρεαλιστικά ή νοβελιστικά παραμύθια, Ιστορίες με ανόητους δράκους, Ευτράπελες και ανεκδοτολογικές ιστορίες, Κλιμακωτά παραμύθια) μόνο τρεις φιλοξενούνται στη συλλογή. Πρόκειται για υποθέσεις που ανήκουν στην πλειοψηφία τους στα «Μαγικά παραμύθια» (ATU 300-749)-οκτώ ιστορίες (Ο Χαρτοπαίκτης, Ο μισοκοκοράκος, Η Γοργονοβασίλισσα, Οι δύο πιστοί και αχώριστοι φίλοι, Να ’χεις, παιδί μου, την ευχή μου!, Το τραγούδι της αγάπης, Το χρυσό ψάρι), στην κατηγορία «Θρησκευτικά παραμύθια» (ATU 750-849)-τρεις ιστορίες (Η ευχή του άντρα, Το βασιλόπουλο με τα γαϊδουρινά αυτιά, Οι τρεις ευχές) και στα «Ρεαλιστικά παραμύθια» (ATU 850-999)-τρεις ιστορίες (Η μεγάλη αλλαγή, Η ευκή του πατέρα, Του φτωχού το χωραφάκι). Από τις υπόλοιπες, δύο ιστορίες ανήκουν στο είδος των λαϊκών παραδόσεων (Άντριου Κόφφυ, Οι καμπούρηδες και οι νεράιδες), μία έχει καθαρά θρησκευτική βάση και προέρχεται από την επική παράδοση της Ινδίας (Μόνο αυτό μην ευχηθείς), ενώ πέντε ακόμη ιστορίες αν και δεν ταυτίστηκαν με ορισμένο παραμυθιακό τύπο (Ο μικρός ψαράς και το δαχτυλίδι της Γοργόνας, Η ευχή του πατέρα, Η ιστορία της Τζιμπένε, Μαμπ Ους Σαντέ, Πρόσεχε τι εύχεσαι) ωστόσο έχουν ανώνυμη λαϊκή προέλευση.
Τα περισσότερα παραμύθια συνοδεύονται από ένα προλογικού χαρακτήρα εισαγωγικό, το οποίο προετοιμάζει τη συνάντηση του παμπάλαιου υλικού με το παρόν του ακροατηρίου. Όλες οι κειμενικές καταγραφές υποτάσσονται στην αρχή της υποκειμενικής προσέγγισης των αρχικών υποθέσεων. Έχουν ενσωματώσει τις μυθοπλαστικές παρεμβάσεις και τις δημιουργικές γλωσσικές μεταπλάσεις των αφηγητών τους αρχικά, και μετέπειτα συγγραφέων τους, στην προσπάθειά τους να συγκροτήσουν νέα «σώματα» αφήγησης που αντανακλούν την ανάδειξη του νέου μέσα από την επιβίωση του πυρηνικού παλιού.
Καθώς οι συμμετέχοντες και συμμετέχουσες στην παρούσα έκδοση γνωρίζουν από προσωπική τους εμπειρία τη σημαντικότητα του λαϊκού παραμυθιού και της αφήγησής του και στο σύγχρονο κόσμο, δεν θα μπορούσαν παρά να ευχηθούν οι ιστορίες των ευχών της συλλογής, να αγγίξουν θετικά και μεταμορφωτικά όσους θελήσουν να αναζητήσουν τα βαθύτερα νοήματα και μηνύματα των παραμυθιών, προσδοκώντας να συμβάλλουν μέσα από μια ουσιαστικότερη και πιο ποιοτική οπτική στην πρόσληψη, συνδιαμόρφωση και αποτίμηση της καθημερινής ζωής.
Δεκέμβριος 2015
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Δάσκαλος και αφηγητής λαϊκών παραμυθιών
Δάσκαλος και αφηγητής λαϊκών παραμυθιών
...................................................
ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Μια όμορφη συλλογική έκδοση
επιμελημένη από τον Δημ. Βλ. Προύσαλη
«Παραμύθια
των ευχών»
του Κώστα
Λιάπη
Από τα μνημεία του λαϊκού λόγου οι ευχές – όπως και οι κατάρες που
αποτελούν το εννοιολογικό και ψυχολογικό αντίρροπό τους – αποτελούν, σαν τις
επωδές, λιτές στην εκφραστική αρματωσιά τους αλλά με βαρύ ψυχολογικό φορτίο
λεκτικές εκφράσεις, που στη Λαογραφία εντάσσονται στον μαγικό ευχετικό λόγο. Οι
ίδιες, χρησιμοποιούνται σε στιγμές
ψυχολογικής συγκίνησης των ατόμων, όταν τα ίδια αδυνατούν να πραγματοποιήσουν
με τις δικές τους φυσικές δυνάμεις μια διακαή, κατά κανόνα, επιθυμία ή λαχτάρα
τους, ή μια στιγμιαία ακόμα συγκινησιακή φόρτιση, με θετικό ή κι αρνητικό
αντίκρισμα. Και βέβαια τα στοιχεία που συγκροτούν τις ευχετικές αυτές εκφράσεις
συνιστούν τα διακριτικά γνωρίσματα του
κάθε λαού όσον αφορά τις σκέψεις, τις αντιλήψεις και τις συνθήκες που διαμορφώνουν το συναισθηματικό
και κοινωνιολογικό του υπόστρωμα. Βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα των ευχών η
πίστη του κάθε λαού στην αποτελεσματικότητά τους, ιδιαίτερα βέβαια όταν αυτές
είναι βαθύκαρδες και φυσικά όταν οι ίδιες είναι σύμφωνες με το περί δικαίου
αίσθημα.
Ο ευχετικός λόγος, στις αναρίθμητες εννοιολογικές εκφάνσεις του, δεν
λείπει από κανένα έντυπο έργο, πεζό ή έμμετρο, της παγκόσμιας λογοτεχνίας και
ιδιαίτερα της Φιλολογικής Λαογραφίας. Κυρίως όμως εμφιλοχωρεί στα δημοτικά
τραγούδια, στις παραδόσεις και προπαντός στα λαϊκά παραμύθια των λαών και
μάλιστα στα χαρακτηριζόμενα από τον Διεθνή Κατάλογο Ταξινόμησης ως μαγικά παραμύθια.
Μια τέτοια πρωτότυπη θεματική
συλλογή, που απαρτίζεται από 22 λαϊκά παραμύθια και ανώνυμες ιστορίες από την
ελληνική και παγκόσμια προφορική λογοτεχνική παράδοση, είναι αυτή που μας
παρουσιάζουν οι εκδόσεις «Απόπειρα», με επιμέλεια, πρόλογο και σημειώσεις του
διακριμένου Πηλιορείτη παιδαγωγού, συλλέκτη και αφηγητή λαϊκών παραμυθιών και
προφορικών παραδόσεων Δημήτρη Βλ.
Προύσαλη. Μια έκδοση, όπου καταγράφεται ο προφορικός λόγος, όπως αυτός
κατατέθηκε μέσα από τα αναφερόμενα
παραμύθια και τις ιστορίας από ισάριθμους δόκιμους Έλληνες αφηγητές, στη
διάρκεια του τιμητικού μαραθωνίου, του αφιερωμένου στην Παγκόσμια Ημέρα
Αφήγησης (WSD),
που διοργανώθηκε το Μάρτη του 2015, στη διάρκεια του 2ου φεστιβάλ αφήγησης
«Αθήνα … μια πόλη γεμάτη παραμύθια».
Από τον επιμελητή της έκδοσης προλογικά επισημαίνεται πως η ιδιαιτερότητα που παρουσιάζουν τα
παραμυθιακά κείμενα τούτης της εκδοτικής δουλειάς «αποτυπώνουν τη δημιουργική
μυθοπλασία και παρέμβαση των αναδιηγητών - αφηγητών τους». Κι ακόμα πως «οι
αναφορές στον ευχετικό λόγο, ως μέσο
εκπλήρωσης των βαθύτερων επιθυμιών των παραμυθιακών πρωταγωνιστών, είναι
εμβόλιμες στη μετασχηματιστική πορεία από το αρχικό κείμενο της πηγής στην
«τελική» μορφή του νέου παραγόμενου προς αφήγηση λόγου».
Τα περιεχόμενα παραμυθιακά κείμενα του
βιβλίου αντιπροσωπεύουν αρκετές γωνιές του πλανήτη μας, αφού στις σελίδες του
βρίσκει κανείς αντίστοιχα παραμύθια προερχόμενα από διάφορες χώρες ή λαούς.
Έτσι εκτός από τα σχετικά δείγματα που προέρχονται από τη χώρα μας (Καρδίτσα, Μεσσηνία,
Κάρπαθο, Κω, Στερεά Ελλάδα, Αθήνα και Μάνη) έχουμε κι άλλα παραμυθιακά
συνθέματα προερχόμενα είτε από μια μόνο χώρα της γης (Νιγηρία, Αραβία, Σκωτία,
Ιαπωνία, Παλαιστίνη, Ινδία, Ιράκ, Κύπρο, Κίνα), είτε από δυο ξένες εθνικές
αφετηρίες (Γερμανία - Σουηδία, Σερβία - Ελλάδα, Ιρλανδία - νήσο Ίμβρο, Γερμανία
- Γκριμμ), ενώ ένα ακόμα παραμύθι έχει κελτική καταγωγή.
Φυσικά το δεσπόζον στοιχείο σε όλα αυτά τα παραμυθιακά κείμενα είναι ο
ποικιλόμορφος ευχετικός λόγος. Ο οποίος ωστόσο στο σύνολό του, και σε συνδυασμό
με τις κατά περίπτωση τοπικές ή εθνικές
ιδιομορφίες, δεν διαφοροποιείται στην ουσία από χώρα σε χώρα, αφού και τα
παραμύθια της συγκεκριμένης συλλογής, όπως παρατηρεί και ο επιμελητής της,
«αντανακλούν κοινές ηθικές αξίες, αγωνίες κι ανθρώπινες συμπεριφορές». Και
βέβαια σαν τέτοια, με αισθηματική κατά βάση διάσταση δημιουργήματα, «ακούγονται
όχι μέσα από νοητικές προσλήψεις και λογικές επεξεργασίες αλλά με την καρδιά
ανοιχτή».
Οι 22 αφηγητές των συγκεκριμένων παραμυθιών – μαζί τους και ο επιμελητής
της συλλογής – είναι άνθρωποι με άρτια γνώση και κατάρτιση στην τέχνη της
αφήγησης κι επί πλέον πνευματικοί δημιουργοί που σέβονται και υπηρετούν
υπεύθυνα τις ιστορίες που αφηγούνται. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς συνοδεύουν τα
παραμύθια που αφηγήθηκαν με ένα σύντομο πρόλογο που δένει το παλιό παραμυθιακό
υλικό με το παρόν της δικής τους αναδιήγησης.
Κι επειδή θ’ αποτελούσε παράλειψη η μη ονομαστική αναφορά των
συγκεκριμένων αφηγητών και αφηγητριών,
ιδού και ο μικρός κατάλογος με τα ονόματά τους, μαζί με τους τίτλους των
πανέμορφων παραμυθιών και ιστοριών που αφηγήθηκαν, όπου ο ευχετικός λόγος έχει
τον πρώτο …λόγο:
Βέρα Αισώπου («Η ευχή του άντρα»), Μαρούσα Απειρανθίτου («Ο
χαρτοπαίκτης»), Αγγελική Γεωργίτση («Η μεγάλη αλλαγή»), Αγγελική Ζαφειράκη («Ο
μισοκοκοράκος»), Θεόδωρος Ίντας («Οι τρεις ευχές»), Αποστολία Καφφέ («Το
βασιλόπουλο με τα γαϊδουρινά μάτια»), Αναστασία Κοντορούδα («Μαμπ ους σαντέ»),
Αναστασία Κουκουζέλη («Ο μικρός ψαράς και το δαχτυλίδι της γοργόνας»), Κώστας
Λιναρδάτος («Οι δυο πιστοί κι αχώριστοι φίλοι»), Δημήτρης Μάλλης («Άντριου
Κόφφυ»), Λεμονιά Μαντούβαλου («Ίσσουν-μπόσι, ο τοσοδούλης σαμουράι, και το
σφυρί των ευχών»), Καλλιρόη Μουλά («Η ιστορία της Τσιμπένε»), Μαρία Πάντου «Να ’χεις, παιδί μου, την ευχή
μου»), Χρύσα Πορίχη («Μόνο αυτό μην ευχηθείς»), Δημήτρης Β. Προύσαλης («Πρόσεχε τι εύχεσαι…»), Αντρέας Ραυτόπουλος
(«Του φτωχού το χωραφάκι»), Σοφία Σιμοπούλου («Το χρυσό ψάρι»), Μαρία
Σιταροπούλου («Οι καμπούρηδες και οι νεράιδες»), Λουκία Σουγιά («Η
Γοργονοβασίλισσα»), Νίκη Τσάμπρα («Η ευκή του πατέρα»), Ιωάννα Φώκου («Το
τραγούδι της αγάπης) και Ελεάνα Χατζάκη («Η ιστορία της κόρης που γεννήθηκε
Παρασκευή»).
Η ομαδική αυτή συλλογή ολοκληρώνεται από τον επιμελητή της με τις
σημειώσεις του ίδιου, μέσα απ’ τις οποίες επιχειρείται η αποκάλυψη «ενός μέρους
από τον πλούτο του κρυμμένου σύμπαντος», όπως αυτός φανερώνεται και μέσα απ’
όλο το καταγραμμένο στην παρούσα έκδοση παραμυθιακό υλικό. Σ’ αυτή την
προσπάθεια ο Δημήτρης Προύσαλης, κατηγοριοποιεί τα 22 παραμυθιακά κείμενα
σύμφωνα με τον Διεθνή Κατάλογο
Ταξινόμησης, σημειώνει τις πηγές τους, επισημαίνει τα χαρακτηριστικά της αφηγηματικής αρματωσιάς
τους κι αναλύει κι ερμηνεύει αδρά με ανθρωπολογική πάντα στόχευση και διάσταση
τα μηνύματά τους.
Η όλη εκδοτική προσπάθεια – λαμπρή σε όλες τις παραμέτρους της –
ολοκληρώνεται με την ενότητα «Οι συγγραφείς - αφηγητές», όπου και παρατίθενται
τα εργοβιογραφικά σημειώματα όλων των μετεχόντων στο κοινό αυτό εγχείρημα
προικισμένων πνευματικών δημιουργών, που με τον τρόπο του ο καθένας και η
καθεμιά ανανεώνουν την πατροπαράδοτη αφηγηματική τέχνη των παλιών λαϊκών
παραμυθάδων του τόπου μας.
Εφημερίδα «Ταχυδρόμος» 21/2/2016
"Από το στόμα στο χαρτί...
και από το χαρτί στο στόμα"
Παραμύθια και λαϊκές ιστορίες
Συλλογικό έργο
Ά έκδοση Νοέμβριος 2014
Σελίδες 210
ISBN 978-960-537-201-9
Επιμέλεια Έκδοσης, πρόλογος, σημειώσεις
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Πρόκειται για μια συλλογή 20+1 παραμυθιών και λαϊκών ιστοριών που έγιναν βάση για μυθοπλαστική προσέγγιση και γλωσσικό μετασχηματισμό στη λογική της δημιουργικής συνομιλίας, από 21 παλιότερους, νεότερους και εκκολαπτόμενους αφηγητές. Η συλλογή αποτυπώνει το πέρασμα των λαϊκών παραμυθιακών ιστοριών από το χαρτί της πρώτης-βασικής πηγής προέλευσης στην αφηγηματική διάσταση κρατώντας ισορροπίες και αναδεικνύοντας νέα μέσα σε παλιούς δρόμους.
Συγγράφουν: Β. Αισώπου, Μ. Απειρανθίτου, Μ. Βαλλιάνου, Α. Γιάνκου,
Α. Γεωργίτση, Γ. Καλαμένιος, Α. Καφφέ, Π. Κόκκορης, Α. Κουκουζέλη,
Α. Κοντορούδα, Δ. Μάλλης, Κ. Μουλλά, Ε. Μπούζτου, Δ. Προύσαλης,
Σ. Σιμοπούλου, Μ. Σιταροπούλου, Λ. Σουγιά, Α. Τζαφέστα,
Λ. Τριαντάρη, Ι. Φώκου, Ε. Χατζάκη
Στη σειρά "Του κόσμου τα παραμύθια"
1. "Παραμύθια των παραμυθάδων"
Α΄ έκδοση: Σεπτέμβριος 2011
Σελίδες 290
ISBN 978-960-537-135-7
Πρόλογος, επιλογή μετάφραση από αγγλικά και γαλλικά: Δημήτρης Β. Προύσαλης
Μετάφραση από ισπανικά: Χρύσα Ε. Πορίχη
Μετάφραση από σέρβικα: Ντράγκιτσα Τσίπαλο
Μια συλλογή από 66 επιλεγμένες ιστορίες αφιερωμένη στον ανεξάντλητο κόσμο της αφήγησης, τους παραμυθάδες που κουβαλούν τις ιστορίες της συλλογικής μνήμης, τα ίδιο το πολύτιμο μεταφερόμενο υλικό των ιστοριών, τις αλήθειες και τα ψέματα δηλ. το πλαίσιο στο οποίο κινείται πάντα η σύμβαση της αφήγησης και τέλος, τα καμώματα της γλώσσας, τη λειτουργία και τη δυναμική της...
2. "Ελληνόφωνα παραμύθια από την Κάτω Ιταλία"
Α΄ έκδοση: Σεπτέμβριος 2008 (3η Έκδοση)
Σελίδες 210
ISBN 978-960-537-103-6
Πρόλογος, Επιμέλεια, Σημειώσεις: Δημήτρης Β. Προύσαλης
Μετάφραση από ιταλικά: Λένα Ταχμασίδου, Σοφία Παινέση
Μετάφραση από γαλλικά: Χαρούλα Βαρδακούλια, Ευγενία Αποστόλου
Μια συλλογή από 31 παραμυθιακές ιστορίες από σπάνιες και δυσεύρετες πηγές προερχόμενες από τους δύο ελληνόφωνους θύλακες της Κάτω Ιταλίας, Καλαβρία και Σαλέντο όπου αποτυπώνεται ο ψυχικός κόσμος, οι αντιλήψεις και η κουλτούρα των μακρινών μας αδερφών τόσο όμοιων μα και τόσο διαφορετικών
3. "Παραμύθια του Κάτω Κόσμου"
Α΄ Έκδοση: Ιούνιος 2007 (3η έκδοση)
Σελίδες 226
ISBN 978-960-537-095-4
Πρόλογος: Άννα Αγγελοπούλου
Επιλογή, Μετάφραση, Επίμετρο: Δημήτρης Β. Προύσαλης
Μια μοναδική στο είδος της θεματική συλλογή για τα διεθνή εκδοτικά χρονικά από 64 (+10) μυθικές ιστορίες και παραμύθια από πολλές διαφορετικές προφορικές παραδόσεις του κόσμου, με χιουμοριστική, φιλοσοφική, αιτιολογική και αναστοχαστική διάθεση σχετικά με το ουσιαστικότερο διαχρονικά φαινόμενο του κύκλου της ζωής που δοκιμάζει τις σχέσεις των ανθρώπων και τους σημαδεύει ποικιλότροπα, αλλά μπορεί να ειδωθεί κι αλλιώς...
.........................
Από τις εκδόσεις Α/συνέχεια
1. "Λαϊκά παραμύθια των Παλαιστινίων"
Στη σειρά: "Παραμύθια των Αγωνιζόμενων λαών"
Α΄ έκδοση: Ιανουάριος 2013
Σελίδες 274
ISBN 978-960-6625-23-7
Έρευνα, επιλογή, μετάφραση, σχόλια: Δημήτρης Β. Προύσαλης
Μια συλλογή από 44 ιστορίες από σπάνιες και δυσεύρετες πηγές και αρχεία -σε μια έκταση χρόνου 110 ετών (1898-2007) προερχόμενες από την λαϊκή προφορική λογοτεχνία των Παλαιστινίων που κυκλοφορεί στη χώρα μας για πρώτη φορά και φέρνει μια ανάσα λευτεριάς κι ελπίδας
2. "Λαϊκές παραδόσεις από τις γωνιές της Ελλάδας"
(Βιβλίο-Ημερολόγιο 2011)
Α΄ Έκδοση: Νοέμβριος 2010 (εξαντλημένο)
Σελίδες 196
ISBN 978-960-6625-16-9
Επιμέλεια: Δημήτρης Β. Προύσαλης
Μια συλλογή από 22 λαϊκές παραδόσεις από τις γωνιές της πατρίδας μας- υλικό σταχυολογημένο από τις Παραδόσεις του Ν. Πολίτη αλλά και έρευνα του επιμελητή της έκδοσης.
3. "Λαϊκά Παραμύθια από τις άκρες του κόσμου"
(Βιβλίο-Ημερολόγιο 2010)
Α΄ έκδοση: Οκτώβριος 2009 (εξαντλημένο)
Σελίδες 196
ISBN -
Επιμέλεια: Δημήτρης Β. Προύσαλης
Μια συλλογή από 12 άγνωστα λαϊκά παραμύθια, ένα για κάθε μήνα, απευθυνόμενα σε ανθρώπους με φιλοσοφικές ανησυχίες.
.................................
Από εκδόσεις "Μολύβιος Νιάου"
(Εκδόσεις του Σχολικού Συνεταιρισμού
του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ταύρου)
"Κουβεντιάζοντας για..τα παραμύθια"
Α΄ έκδοση: Ιούνιος 2002 (εξαντλημένο)
Σελίδες 146
ISBN-
Επιμέλεια: Δημήτρης Β. Προύσαλης
Πρόκειται για τα πρακτικά της διημερίδας-αφιερώματος για τα λαϊκά παραμύθια, η οποία πραγματοποιήθηκε από 31/3-1/4/2001 με την πρωτοβουλία του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ταύρου με τη συμμετοχή ειδικών επιστημόνων και εκπροσώπων της Τέχνης
..........
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου