Τρεις ήρωες, τρεις στιγμές ιστορίας σε έναν τόπο, για να αφυπνίζονται οι λαοί: Με αφορμή μια δρομολογούμενη έκδοση από τον Εύμαρο

Αεροφωτογραφία της Στυλίδας (αρχ. Φάλαρα) από τον ιστότοπο stilida.com

Οι συζητήσεις, η αγάπη για το βιβλίο καθώς και οι κοινές  και παράλληλες ανησυχίες με τον Πέτρο Κακολύρη, υπεύθυνο των εκδόσεων ΕΥΜΑΡΟΣ, αλλά και οι ιδιαίτερες θεματικές παραμυθιακές ενασχολήσεις του γράφοντα, μας έχουν οδηγήσει σε συνεργασία που έφερε την έκδοση τριών πολύ ενδιαφερόντων βιβλίων, παραμυθιακών συλλογών, οι οποίες ακουμπούν σε θέματα της επικαιρότητας, μέσα από ένα υλικό παλιό και πολυταξιδεμένο, που δεν είναι άλλο από τα λαϊκά παραμύθια. Ως μικρή μόνο υπενθύμιση-και χωρίς καμιά διάθεση προβολής-αναφέρω τα βιβλία του γράφοντα που κυκλοφόρησαν μέσα στο διάστημα των τελευταίων πέντε ετών (2017-2022) από τις εν λόγω εκδόσεις: "Παραμύθια λαϊκά ενάντια σε δύσκολους καιρούς: Ιστορίες για να συλλογάσαι, να ελπίζεις και να πράττεις..." (2017 & 2020), "Παραμύθια λαϊκά για να σώσουμε το Μεγάλο μας Σπίτι: ιστορίες οικολογικής ευαισθητοποίησης" (2020-21) και "Παραμύθια λαϊκά απ' τα χώματα της Μάνας Μικρασίας: Του Ξεριζωμού και της Μνήμης 1922-2022" (2022).

Μια ξεχασμένη ιδιόγραφη διαθήκη-αντίγραφό της-στα χέρια κάποιου μακρινού συγγενή του αγωνιστή του 1821 και απομνηματογράφου Νικολάου Κ. Κασομούλη, την οποία ο ίδιος ο κάτοχός της εμπιστεύτηκε στον Πέτρο Κακολύρη, έφερε στο προσκήνιο την ιδέα, στα πλαίσια της γενικότερης κινητικότητας που δρομολόγησε το ορόσημο των 200 χρόνων από την επανεκκίνηση του Ελληνισμού (1821-2021), την σχολιασμένη έκδοση της και την απόδοσή της στα νεοελληνικά υπό τον τίτλο:

Ψηφίδες στο μωσαϊκό του 1821: 

Αποτυπώσεις ιστορίας μέσα από την  ιδιόγραφη διαθήκη του Νικόλαου Κ. Κασομούλη 

(1795-1871)

Από τον ερευνητή και μελετητή των αρχειακών πηγών του 1821, Γιάννη Βλαχογιάννη, που φρόντισε για την έκδοση του έργου του Ν. Κ. Κασομούλη στη δύσκολη περίοδο 1939-1942 έκτασης 2.700 χειρόγραφων σελίδων, αλλά και άλλους κατοπινούς μελετητές, υπογραμμίζεται η ιδιαιτερότητα της γλώσσας που υιοθετεί στην γραφή των Στρατιωτικών του Ενθυμημάτων ο Ν. Κ. Κασομούλης, μέσα από την ιδιομορφία χρήσης της επίσημης γλώσσας των στρατιωτικών κειμένων, σε συνδυασμό με το χαρακτήρα της σύνταξης που ακολουθείται στην εποχή του 1821 αλλά και μετά από αυτό. Η διαθήκη παρουσίαζει επίσης μεγάλο ενδιαφέρον καθώς αποτελεί ένα πολύτιμο μωσαϊκό αποκαλυπτικών στοιχείων, αντανακλάσεων πληροφοριών και πλευρών μιας άλλης εποχής και ταυτόχρονα γίνεται καμβάς ιστορικών υπενθυμίσεων γύρω από γεγονότα και πρόσωπα της Ελληνικής Επανάστασης, δίνοντας ένα πρωτόγνωρο ιστορικό υπόβαθρο σε κείμενο μιας ιδιωτικής, ατομικής νομικής "δικαιοπραξίας". Αυτό που την καθιστά ενδιαφέρουσα είναι πως ταυτόχρονα με τις τελευταίες επιθυμίες, τον προσωπικό πόνο για τον πρόωρα χαμένο 25χρονο γιο του Κωνσταντίνο, αλλά και τις αγωνίες του Μακεδόνα αγωνιστή και ιστορικού για τη μελλοντική τύχη των πολυάριθμων χειρογράφων του, κρύβει ένα πέπλο μυστηρίου σε σχέση με την αυθεντικότητά της, και έναν άδηλο διαγκωνισμό μεταξύ στοιχείων που ακουμπούν στη χρονολογική της ταυτότητα και όσα πιθανά κρύβονται πίσω από αυτήν.

Μπροστά στην είσοδο του Δημοτικού Κοιμητηρίου Στυλίδας, των Αγίων Θεοδώρων

Ο επιμελητής της δρομολογούμενης έκδοσης, Δημήτρης Β. Προύσαλης, στην επιστροφή του από το Πήλιο, μετά το πέρας του 13ου Φεστιβάλ Αφήγησης Πηλίου "Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη" (30/7-6/8/2023), πραγματοποίησε στάση στην πόλη της Στυλίδας, όπου βρίσκεται ο τάφος του Νκόλαου Κ. Κασομούλη. Η ζωή του Κασομούλη συνδέθηκε με τη φθιωτική γη καθώς βρέθηκε διοικητής της οριοφυλακής στα σύνορα του νεοσύστατου πρώτου μικρού ελληνικού κράτους στη γραμμή Μαλιακός-Αμβρακικός κόλπος. Εκεί νυμφεύτηκε τη Μαριγώ, κόρη ενός τοπικού παράγοντα της πόλης κι έζησε μέχρι το 1871 όταν έκλεισε για πάντα τα μάτια του μακριά από τα αγαπημένα πατρογονικά χώματα της Δυτικής Μακεδονίας.

Με φόντο τον τάφο του Νικ. Κ. Κασομούλη 

Όψη του τάφου του Νικ. Κ. Κασομούλη στη Στυλίδα

Λεπτομέρεια από την πλάκα που σκεπάζει τον τάφο του Ν. Κ. Κασομούλη

Η επίσκεψη στο Δημοτικό Κοιμητήριο των Αγίων Θεοδώρων της Στυλίδας πρόσφερε μια συγκινητική έκπληξη καθώς δίπλα από τον τάφο του Νικόλαου Κ. Κασομούλη ο γράφων παρατήρησε τον τάφο ενός νεαρού παλληκαριού,  του  Στρατιώτη του Τεχνικού (ΤΧ) Δημητρίου Καβρέντζου του Ιωάννη. Επάνω στην πλάκα του αναφέρεται, όπως μπορεί κανείς να παρατηρήσει και στην πιο κάτω φωτογραφία, πως σκοτώθηκε στην Κύπρο, στην περίοδο 14-16 Ιουλίου 1974, υπερασπιζόμενος την Ελευθερία και Ανεξαρτησία της μαρτυρικής Μεγαλονήσου, στις επιχειρήσεις ενάντια στους εισβολείς των απογόνων των Ούννων του Αττίλα, περίπου 150 χρόνια μετά το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Ο τάφος (ή μήπως το κενοτάφιο) του Στρατιώτη  (ΤΧ) Δημητρίου Ι. Καβρέντζου

Οι γειτονικοί τάφοι των ηρώων Ν.Κ. Κασομούλη και Δ.Ι. Καβρέντζου

Μια ματιά στον γύρω χώρο έφερε την ανακάλυψη ενός έτερου μνημείου με άμεση ιστορική αναφορά. Λίγο πιο μπροστά και δεξιά από τον τάφο των δύο ηρώων του 1821 και 1974, ορθωνόταν το Μνημείο Πεσόντων μιας ενδιάμεσης χρονολογικά ιστορικής περιόδου από τη διαδρομή του Ελληνισμού. Επρόκειτο για ένα επεισόδιο συνδεδεμένο με την τοπική συμμετοχή της περιοχής στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής, αφού η αναμνηστική πλάκα αναφερόταν στη μάχη που δόθηκε στη Στυλίδα στις 6 Νοεμβρίου 1942 ενάντια στους Ναζί κατακτητές από αντιφασιστικές δυνάμεις.

Η εμπρός όψη του μνημείου πεσόντων

Το ενδιαφέρον όμως στοιχείο βρισκόταν αποτυπωμένο στην αναρτημένη δίγλωσση (στα ρωσικά και ελληνικά) πλάκα του μνημείου, όπου αναφέρεται μόνο ένα όνομα, ανάμεσα στους άγνωστους πεσόντες αντιφασίστες ήρωες, αυτό του σοβιετικού στρατιώτη Γκρηγκόρη Τσερκάσωφ του Πάβλοφ, που έχασε τη ζωή του στην εν λόγω μάχη.

Η δίγλωσση πλάκα αναφοράς στους πεσόντες

Η ειρωνία της Ιστορίας είναι πως στον 21ο αιώνα, η Ρωσία υπήρξε η δεύτερη χώρα μετά την Τουρκία που λειτούργησε διπλωματική αντιπροσωπεία στο κατεχόμενο 40% της κυπριακής γης, στη βόρεια Κύπρο, όπου έχασε τη ζωή του ο Δ. Ι. Καβρέντζος, ενώ ένα παιδί της πρόσφερε τη ζωή του για την Ελευθερία της Ελλάδας, η οποία πλήττεται μαζί με την Κύπρο από τη συγκεκριμένη απόφαση.

Η πίσω όψη του μνημείου πεσόντων της Μάχης της Στυλίδας της 6/11/1942

Τιμή και δόξα στους ήρωες που έδωσαν τη ζωή τους για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία, για τη  υπεράσπιση των λαϊκών κατακτήσεων,  ενάντια στο φασισμό και την πολύμορφη υπόστασή του.

Τούτη η γη δεν ξεπουλιέται μήτε και η ιστορία της.