ΑΛΗΘΙΝΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΚΑΜΩΜΕΝΑ ΑΠΟ... ΨΕΜΑΤΑ: Παρουσίαση Βιβλίου

Μια εξαιρετική δημιουργική δουλειά, για τέταρτη φορά παρουσιάζεται

το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου 2020 στις 18.30 

στην αίθουσα εκδηλώσεων του 23ου Δημοτικού Σχολείου Νίκαιας, 

(Ακροπόλεως και Παντειχίου, Νίκαια)

φέρνοντας στην επιφάνεια το αποτέλεσμα της μυθοπλαστικής έμπνευσης των μαθητών του προαναφερόμενου σχολείου κάτω από την γονιμοποιό επίδραση του λαϊκού πολιτισμού και συγκεκριμένα του πλαισίου που ορίζουν οι παραμυθιακές ιστορίες της κυριολεκτικής και υπέρμετρης ψευδολογίας, δημιουργώντας έτσι την εφαλτήρια αφορμή για παραγωγή γραπτού λόγου.

Στην παρουσίαση θα λάβουν μέρος σημαντικοί άνθρωποι της παιδικής λογοτεχνίας και του θεάτρου για παιδιά όπως η Ζωή Βαλάση, η Λιλή Γάτη, η Κάρμεν Ρουγγέρη και εκπρόσωποι του εκπαιδευτικού κόσμου.

Την ανθολόγηση των κειμένων, την επιστημονική και φιλολογική επιμέλεια και την εισαγωγή έχει κάνει ο εξαίρετος δάσκαλος και λαογράφος Βασίλης Ι. Γεργατσούλης ενώ τον πρόλογο ο Δημήτρης Β. Προύσαλης.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΡΟΥΣΑΛΗ

Με μεγάλη χαρά προλογίζω το αποτέλεσμα της δημιουργικής προσπάθειας των μαθητών του 23^ου Δημοτικού Σχολείου Νίκαιας με τη σύντομη παρένθετη συμμετοχή του 12^ου Δημοτικού Σχολείου Νίκαιας.

Η κοινή πορεία μαθητών πολλών διαφορετικών τάξεων πραγματοποιήθηκε σε συνεργατική κατεύθυνση και αποτυπώθηκε μέσα από την ευφάνταστη επινόηση και σύνθεση σύγχρονων παραμυθιακών κειμένων. Η γραπτή μυθοπλασία κινήθηκε σε στοχευμένα πλαίσια σε διάστημα τεσσάρων σχολικών ετών, από το 2015 έως το 2019.

Η συλλογή «Αληθινά παραμύθια, καμωμένα από… ψέματα» αποτελεί συνέχεια μιας πρωτότυπης, μοναδικής στο είδος της, εκδοτικής παράδοσης των τελευταίων ετών και προήλθε από τον δημιουργικό ίστρο μιας σχολικής μονάδας. Είναι απαύγασμα της συνάντησης τεσσάρων παραγόντων που αλληλεπίδρασαν γόνιμα:

α) Το ανεξάντλητο και σταθερά αναδυόμενο πλαίσιο του λαϊκού πολιτισμού που αντανακλάται με μοχλό το παραμύθι και την αφήγηση, καθώς και η πίστη στην αξία του.

β) Ο δυναμικός ρόλος του δασκάλου και η εμπιστοσύνη στις παρακαταθήκες της λαϊκής προφορικής λογοτεχνίας.

γ) Η εν δυνάμει δημιουργικότητα των παιδιών-μαθητών του σήμερα, που συνδέεται με το πολυταξιδεμένο στον χρόνο φαντασιακό του χτες.

δ) Οι ανάγκες του σχολείου στη νέα εποχή.

Ο λαϊκός πολιτισμός και το παραμύθι υπήρξε διαχρονικά μια δεξαμενή–πλαίσιο, που στάθηκε πολύτιμος οδηγός ζωής με τα καθολικά μηνύματα όλο νόημα και βάθος. Στόχος μια ισορροπημένη και ουσιαστική πορεία στη ζωή μέσα στο δαιδαλώδες και προκλητικά θελκτικό τοπίο των πολυεπίπεδων ανθρώπινων σχέσεων. Επιβεβαιώνεται με τον τρόπο αυτό η ποικιλόμορφη επικαιρότητά του σε κάθε έκφανση της ζωής, δημιουργώντας νέα εφαλτήρια αξιοποίησης πολύμορφων προσεγγίσεων στη σύγχρονη εποχή.

Η επενέργεια του ευαισθητοποιημένου δασκάλου, ως γνώστη και κοινωνού των αξιών και λειτουργιών του λαϊκού παραμυθιού, τον αναδεικνύει σε δυναμικό ενδιάμεσο. Η ιδιαίτερη σπουδή του, η στόχευση και μαεστρία του ρίχνει τις γέφυρες συνάντησης του «μια φορά κι έναν καιρό» με τις διαρκείς παρουσιαζόμενες προκλήσεις της εκπαιδευτικής πραγματικότητας του παρόντος. Καλύπτει έτσι λειτουργικέςανάγκες της σχολικής καθημερινότητας. Μέσω της αφηγηματικής οδού χρησιμοποιεί ταυτοτικά χαρακτηριστικά και ιδιότητες του συγκεκριμένου αφηγηματικού λόγου. Η εν δυνάμει δημιουργικότητα των παιδιών της σχολικής ηλικίας υπάρχει εγγενώς. Όταν συναντιέται με το μπόλι του συνειδητού δασκάλου-γνώστη και τον υποστηρικτικό χαρακτήρα του επιδραστικού μέσου, του παραμυθιού, τότε ξεδιπλώνει δυνατότητες και αποτυπώνει μυθοπλαστικές συνθέσεις.

Καμβάς-πηγή έμπνευσης γίνεται το πλαίσιο των υποθέσεων εκείνων που συναντά κανείς στα «παραμύθια με τα υπέρμετρα ψεύδη», τα «talltales»της εγχώριας και διεθνούς παραμυθολογίας. Το συμβατικό ψεύδος του παρελθόντος που διακονεί η μυθοπλαστική δημιουργία του λαού, στην παρούσα συλλογή έχει κυριολεκτική υπόσταση, περίγραμμα αλλά και λειτουργικό περιεχόμενο. Το προϊόν του συλλογικού φαντασιακού της προφορικής παράδοσης αποτυπώθηκε στη λογοτεχνική παραγωγή με τη μορφή του παραμυθιού,διηγήματος ή μυθιστορήματος ή έγινε τέχνη, εικόνα, ταινία ή κινούμενο σχέδιο.

Στην παρούσα συλλογή η πλαστότητα του συλλογικά επινοημένου φανταστικού είναι εξόφθαλμα κυρίαρχη: «Θα σας πούμε ψέματα πολλά, μα καμιά αλήθεια». Το φανταστικό, κατά σύμβαση, ψέμα των μαθητών συναντιέται με τον πραγματικό κόσμο. Το ανύπαρκτο αντανακλάται στο ρεαλιστικό της βιωμένης τρέχουσας πραγματικότητας, αυτού που θέτει το σχολικό περιβάλλον. Μήπως όμως οι ιστορίες «αποκαλύπτουν» κρυφές ανησυχίες και προβληματισμούς των παιδιών, που ζητούν αναδιαπραγμάτευση-επανεξέταση από τον κόσμο των ενηλίκων;

Εκεί που ο λαϊκός άνθρωπος δημιουργούσε ατομικά στη φύση ή στην κοινότητα, οι μαθητές επινοούν συνεργατικά, με φθίνουσα καθοδήγηση, με όχημα την ψευδολογία. Η τελευταία γίνεται ισότιμα αποδεκτή με την αλήθεια στην αφηγηματική ομήγυρη ή στον ατομικό αναγνώστη. Αξιοποιείται η ενυπάρχουσα φαντασία που ζητά ευκαιρίες να εκφραστεί δημιουργικά. Επισημαίνω στοιχεία που έρχονται στο προσκήνιο: Καταλύονται οι νόμοι του φυσικού κόσμου (στο παραμύθι «Χωρίς βαρύτητα»). Αξιοποιείται η υπερβολή ως σύμβαση και μόνο («Η ρουχαλιά»). Αντιστρέφεται ο κόσμος («Η Πασχαλίτσα»). Προβάλλονται προσωπικές ανησυχίες («Το μυστικό της Σοφίτας»). Εκδηλώνεται κοινωνική ευαισθησία απέναντι σε σύγχρονα φαινόμενα πολέμου και προσφυγιάς («Το κλειδί που θα αλλάξει τον κόσμο»).Αναπαριστάται με παιγνιώδη και ανατρεπτική διάθεση το κυρίαρχο στη ζωή τους σχολικό περιβάλλον με πολλά επίπεδα ανάγνωσης («Τα σκανταλιάρικα μολύβια», «Η μαγική ξύστρα», «Το ζωντανό θρανίο»). Δημιουργούνται θεάσεις αντιρατσιστικού προσανατολισμού («Ο κάλπικος χορευτής»). Θίγονται ζητήματα σύγχρονης σχολικής συμβίωσης («Το άτακτο παιδί»).

Από το ανώνυμο λαϊκό φανταστικό του άχρονου παρελθόντος εντοπίζονται χαρακτηριστικά δάνεια: Η αντίληψη πως ο κόσμος ανήκει σε ένα Όλον που παντού αντανακλάται τριγύρω. Η τοπικοποίηση ιστοριών, αφού συνδέονται με ζωτικούς τοπογεωγραφικούς χώρους αναφοράς της ζωής των μαθητών. Ο εμπλουτισμός της τριτοπρόσωπης αφήγησης με στοιχεία διαλογικά.

Η παρουσία του φανταστικά προκεκλημένουψευδολογικού στοιχείου στη ζωή των μαθητών διοχετεύεται δημιουργικά και ελεγχόμενα μέσα από την παραγωγή γραπτού λόγου. Συμπερασματικά αποκαλύπτει δυνατότητες και ελπιδοφόρες δυναμικές, παράγοντας μια απολαυστική γραφή που ξαφνιάζει ευχάριστα και φέρνει τα πάνω κάτω σε μια πραγματικότητα που μπορεί να ιδωθεί και αλλιώς… Μπράβο στους εκατοντάδες μαθητές που ενεπλάκησαν στο πρόγραμμα δημιουργικής γραφής, στους δασκάλους που συμπορεύτηκαν και στον εμπνευστή και συντονιστή Βασίλη Ι. Γεργατσούλη.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΠΡΟΥΣΑΛΗΣ

Δάσκαλος, αφηγητής, Υπ. Δρ. Ε.Κ.Π.Α.