Συνέντευξη στην κυπριακή εφημερίδα ΔΙΑΛΟΓΟΣ της Λευκωσίας

Με αφορμή τη συμμετοχή του Δημήτρη Β. Προύσαλη στο 5ο Φεστιβάλ Παραμυθιού Κύπρου (19-2 Δεκεμβρίου 2018) παραχωρήθηκε συνέντευξη στις 17 Μαρτίου 2018 τίτλο:

«Ανακάλυψα μια πρωτόγνωρη ποιητικότητα στην απλότητα του λόγου» 

5ο Φεστιβάλ Παραμυθιού Κύπρου

Με τον Δημήτρη Β. Προύσαλη

Πείτε μας λίγα λόγια για το 5ο Φεστιβάλ Παραμυθιού Κύπρου στο οποίο θα πάρετε μέρος;

Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται σταθερά και στην Κύπρο η διοργάνωση ολιγοήμερων και πολυήμερων εκδηλώσεων με επικεντρωμένη τη δραστηριότητα γύρω από τη λαϊκή προφορική παράδοση του συλλογικού φαντασιακού τόσο από τον ελληνόφωνο χώρο όσο και από άλλες πατρίδες και περιοχές του κόσμου. Το Φεστιβάλ Παραμυθιού της Κύπρου, όπως και το Φεστιβάλ Αφήγησης της Κύπρου, αποτελεί την κατεξοχήν κατάθεση της προσπάθειας μιας ομάδας εμπνευσμένων ανθρώπων να γνωρίσει το πλατύ κοινό της μεγαλονήσου τη σημαντικότητα της λειτουργίας του ανώνυμου προφορικού λόγου στον 21ο αιώνα και να ξαναμπεί στο πεδίο του ενδιαφέροντός του το συγκεκριμένο δημιούργημα των λαών. Η πέμπτη κατά σειρά διοργάνωση γίνεται το σταυροδρόμι μιας γόνιμης συνάντησης Κύπριων, Ελλήνων και Βρετανών αφηγητών γύρω από τον θεματικό άξονα των ιστοριών για το κρασί, το λάδι, το ψωμί, προκειμένου να αναδείξουν τη σπουδαιότητά τους διαχρονικά αλλά και πάντα επίκαιρα για τον άνθρωπο. Χαιρόμαστε ιδιαίτερα εγώ και ο συνεργάτης μου μουσικός Φίλιππος Πλακιάς που γινόμαστε κομμάτι αυτής της προσπάθειας με τη συμμετοχή μας σε ένα ποικίλο πρόγραμμα από αφηγήσεις, εργαστήρια και βιβλιοπαρουσιάσεις.

Πότε και πώς ασχοληθήκατε με το λαϊκό παραμύθι;

Άρχισα να ασχολούμαι με την καταγραφή, μελέτη και ανάλυση του λαϊκού παραμυθιού από το 1999 ως αναγνώριση της σημαντικότητας του άυλου προφορικού «υλικού». Αργότερα, ανακαλώντας οικογενειακές μνήμες, πρακτικές και εμπειρίες, έψαξα ως δάσκαλος να βρω ένα ακόμη «εργαλείο» για να κάνω τη μαθησιακή διαδικασία πιο ενδιαφέρουσα και δημιουργική για μένα και τους μαθητές μου. Ανακάλυψα μια πρωτόγνωρη ποιητικότητα στην απλότητα του λόγου που δημιουργούσε οικειότητα και εμπιστοσύνη, κουβαλούσε σοφία και άδηλη συμβουλευτική, έχοντας τρόπο να σε καθησυχάζει χωρίς να σε «κοιμίζει» μέσα από ψέματα που κρύβανε αλήθειες. Από το 2003 άρχισα να αφηγούμαι στο κοινό, αργότερα ξεκίνησα τα εργαστήρια, σήμερα είμαι καλλιτεχνικός δ/ντής του Φεστιβάλ Αφήγησης Πηλίου «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη» από το 2011 και «Αθήνα… μια πόλη παραμύθια» από το 2014. Η σχέση μου έχει και επιστημονική διάσταση, αφού έχω κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη Λαογραφία με θέμα την παραμυθιακή αφήγηση και είμαι υποψήφιος διδάκτορας με θέμα πάλι σχετικό.

Χρειαζόμαστε την αισιοδοξία (των παραμυθιών) πως όλα θα πάνε στο τέλος καλά και αυτό το καθρέφτισμα της αποκοτιάς πως όλα μπορούν τελικά να συμβούν, αρκεί να κρατήσουμε τη στάση που πρέπει

Πού πιστεύετε ότι συναντιούνται και πού διαφέρουν τα λαϊκά παραμύθια από τα σύγχρονα;

Η ανάγκη της μυθοπλασίας είναι σύμφυτη με την έννοια του ανθρώπου, γι’ αυτό και η λογοτεχνία πάντα κρατά τα σκήπτρα στις προτιμήσεις του, ξέχωρα από πολιτισμούς και θρησκείες. Αυτό που ξεχωρίζει τα λαϊκά από τα σύγχρονα είναι πως είναι ανώνυμα, συλλογικά και κατά παράδοση εμφανίζονται μέσα από τη μορφή της παραλλαγής, δηλαδή την πολλαπλή αφηγηματική εκδοχή μιας υπόθεσης, ενώ τα σύγχρονα ίσα που ασφυκτιούν σε μια μορφή διασκευής. Ο συμβολικός λόγος και οι διαρκείς προβολές, ως ψυχολογικός μηχανισμός των αφηγήσεων, δοκιμάζουν το περιεχόμενο των μηνυμάτων στο χρόνο και η σχηματική μορφή τείνει το χέρι σε όλους.

Τι είναι η τέχνη του αφηγητή/ παραμυθά;

Ο πρότερος παραμυθάς των λαϊκών παραμυθιών είχε έναν αναγνωρισμένο κοινωνικό ρόλο στη λειτουργία της κοινότητας με επίφαση την ψυχαγωγία. Η τέχνη του είναι να βγαίνει στο κέντρο του λόγου και να μιλά για όσα συμβαίνουν γύρω του και αφορούν τους περισσότερους. Σήμερα είναι η τέχνη τού να υπηρετεί ένα υλικό και να δημιουργεί γέφυρες-περάσματα από το «Μια φορά κι έναν καιρό» με τις σύγχρονες συνθήκες τού «Εδώ και τώρα…» επιλέγοντας τις κατάλληλες ιστορίες που πρέπει να ακουστούν την κατάλληλη στιγμή στην ομήγυρη που τις χρειάζεται.

Πιστεύετε πως παρατηρείται άνθησή της τα τελευταία χρόνια;

Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται ιδιαίτερη κινητικότητα, γεγονός ελπιδοφόρο τόσο για τις ιστορίες όσο και για τον ίδιο το άνθρωπο που ξανασυναντά τη συλλογική σοφία. Περισσότεροι νέοι εμπλεκόμενοι αφηγητές εμφανίζονται, που η πορεία τους μέλλεται να κριθεί.

Νιώθετε να υπάρχει τελευταία περισσότερο ενδιαφέρον για το παραμύθι και τη λαϊκή παράδοση όπως και την αφήγηση γενικότερα;

Ο άνθρωπος είναι ζώο αφηγηματικό και ζει μέσα από την παράθεση σημαντικών συμβάντων. Εκεί που ο λαϊκός πολιτισμός αποδιαρθρώνεται και μετασχηματίζεται μέσα από τις μορφές του, μια κοινωνική λειτουργία ανάγεται σε τέχνη όταν χάνει σιγά σιγά τα πλαίσια στα οποία μέχρι πρότινος ανάσαινε. Ο σύγχρονος άνθρωπος ανακαλύπτει ξανά εναλλακτικές μορφές ψυχαγωγίας, γι’ αυτό και παρουσιάζεται η σχετική άνθιση ολοένα αυξανόμενη.

Γιατί κατά τη γνώμη σας μας συγκινούν ακόμα τα παραμύθια και οι λαϊκοί μύθοι;

Γιατί χρειαζόμαστε την αισιοδοξία τους πως όλα θα πάνε στο τέλος καλά και αυτό το καθρέφτισμα της αποκοτιάς πως όλα μπορούν τελικά να συμβούν, αρκεί να κρατήσουμε τη στάση που πρέπει και να μην λιποψυχήσουμε απέναντι στις δυσκολίες της ζωής, πως όλα είναι περαστικά και τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα θα σταθούν μπροστά σε όλους μας.

.